Gloster.

Nu werd de winter onzer wreev’le stemming

Tot blijden zomer door de zon van York;

De zware wolken, die ons huis bedreigden,

Verzwolg de diepe schoot des oceaans.

Nu drukken zegekransen ons de slapen;

Ons butsig wapentuig siert thans den wand;

Het slaggedruisch vervangen vreugdegalmen,[213]

De felle marschen zoete dansmuziek;

De krijg ontfronste ’t norsch gerimpeld voorhoofd,

Bestijgt niet meer ’t geharnast ros, en wekt

Geen angst in ’t hart van schrikb’re tegenstanders,

Maar huppelt, bij een eed’le gastvrouw, luchtig

Naar ’t wulpsche welgevallen van een luit.

Doch ik, geenszins gevormd voor snaaksche grappen,

Of om verliefden spiegels ’t hof te maken, 15

Die, ruw gestempeld, de’ adel mis van gang,

Die ’t oog bekoort van dart’le, luchte nimfen,

Ik, in dien juisten bouw te kort gedaan,

Valsch door Natuur van evenmaat verstoken,

Verknoeid, onafgewerkt, te vroeg de wereld,

Die ademt, ingezonden, nauwelijks half

Voltooid en wel zoo lam, zoo vreemd van vorm,

Dat honden bassen, als ik langs hen hink,—

Ik ken, in dezen tijd van vreêschalmeien,

Voor mij geen enkel lustig tijdverdrijf,

Dan ’t staren op mijn schaduw in de zon

En ’t heeklen van mijn eigen wangestalte;

En daarom—wijl ik niet voor minnaar deug

Om dezen welbespraakten tijd te korten—

Is mijn besluit genomen: ’k word een booswicht

En zweer des tijds nietswaardig beuz’len haat.

Aanslagen smeedde ik, heb ze voorbereid

Door dronken profetieën, briefjes, droomen,

Om bij mijn broeder Clarence en den koning

Weêrzijdschen haat, ten doode toe, te wekken;

En is de koning even waar en trouw,

Als ik geslepen, valsch en onbetrouwbaar,

Dan wordt nog heden Clarence ingerekend,

Ter wille van een profetie,—dat G

Aan Edwards erven dood bereidt en wee.—

Duikt in mijn ziel, gedachten; Clarence komt.

Mijn broeder, goeden dag! Waartoe die wacht

Bij uw genade?

Clarence.

Bij uw genade? Zijne majesteit

Heeft, voor mijn veiligheid bezorgd, bevolen,

Dat ik aldus ten Tower wierd geleid.

Gloster.

En dat waarom?

Clarence.

En dat waarom? Omdat ik George heet.

Gloster.

Ach, dit mylord, is uwe schuld toch niet;

Daarvoor moest hij uw peten laten boeten.

O, moog’lijk is zijn majesteit van plan,

U in den Tow’r opnieuw te laten doopen.

Maar Clarence, wat is de oorzaak? mag ik ’t weten?

Clarence.

Ja, Richard, als ìk ’t weet; doch ik verklaar,

Tot nog toe weet ik ’t niet. Maar, zoo ik hoor,

Hecht hij aan profetieën en aan droomen,

En schrapt de letter G van ’t ABC;

Hem spelde een wich’laar, zegt hij, dat een G

Zijn kroost onterving brengen zou en wee;

Nu, mijn naam, George, o ramp! begint met G,

Dus, ìk bedreig zijn kroost en stoor zijn vreê.

Dit, zoo ik hoor, en zulke grillen meer

Zijn oorzaak, dat zijn hoogheid mij deed vatten.

Gloster.

Zoo gaat het, doet een man, wat vrouwen willen!

U zendt de koning, neen, niet naar den Tower;

Mylady Grey, zijn vrouw, die is het, Clarence,

Die hem tot zulk een uiterste verleidt.

Was ’t niet door haar en dien hoogeed’len vriend,

Antonius Woodville, Rivers thans, haar broeder,

Dat hij lord Hastings naar den Tower zond,

Waar hij eerst heden uit ontslagen werd?

Wij zijn niet veilig, Clarence, zijn niet veilig.

Clarence.

Bij God! geen mensch is veilig, dan verwanten

Der koningin, en ook die nachtherauten,

Des konings en mejuffer Shore’s loopers.

Hebt gij vernomen, hoe als need’rig smeek’ling

Lord Hastings haar om zijn bevrijding bad?

Gloster.

Deemoedig jamm’rend bij haar godd’lijkheid,

Erlangde de eed’le kamerheer zijn vrijheid.

Ik zeg: naar ìk denk, is het voor ons zaak,—

Zoo wij des konings gunst behouden willen,—

Als hare dienaars haar livrei te dragen.

Sinds onze broeder haar, en die jaloersche,

Versleten weeuw tot edelvrouwen sloeg,

Stelt haar gesnap in ’t koninkrijk de wet.

Brakenbury.

’k Bid uw’ genaden beiden om vergiff’nis,

Doch zijne majesteit beval mij streng,

Dat niemand, van wat stand hij ook mocht zijn,

Vertrouw’lijk met zijn broeder spreken zou.

Gloster.

Zeer wel; en als ’t uw edelheid behaagt,

Vrij moogt gij alles hooren, wat wij zeggen.[214]

’t Is, man, geen hoogverraad; ’t is, dat de koning

Vroed is en vroom, zijn eed’le koningin

Van rijpen leeftijd, schoon en niet jaloersch;—

Alsook, dat Shore’s vrouw een mooien voet heeft,

Een kersenmond, schoone oogen, zoete tong;

En dat der koningin geslacht voornaam werd.

Wat zegt gij, heer, kunt gij dit alles looch’nen?

Brakenbury.

’k Heb met dit alles niets te doen, mylord. 97

Gloster.

Met juffer Shore niets te doen? Wel, man,

Wie iets met haar wil doen, één uitgezonderd,

Die doe het liefst in diep geheim, alleen.

Brakenbury.

Wie is die een, mylord?

Gloster.

Haar man, gij schelm; zoudt gij mij willen vangen?

Brakenbury.

Vergeef mij, uw genade, maar ik bid u,

Niet meer te spreken met den eed’len hertog.

Clarence.

Wij kennen uwen last en willen volgen.

Gloster.

Wij, koninginneslaven, moeten volgen.

Vaar, broeder, wel; ik spoed mij tot den koning

En wat gij mij gelast voor u te doen,

Zelfs koning Edwards weeuw als zuster groeten,

Ik zal het doen, zoo ’t u bevrijden kan.

Want inderdaad, die diepe smaad eens broeders

Treft mij veel dieper dan gij denken kunt.

Clarence.

Ik weet, die smaad behaagt nòch u nòch mij.

Gloster.

Kom, lang zal uw gevangenschap niet duren;

Ik maak u vrij, of raak voor u in hecht’nis;

Heb midd’lerwijl geduld.

Clarence.

Dit moet; vaarwel!

Gloster.

Ga vrij dien weg, waarlangs gij nimmer keert,

Onnooz’le Clarence! Zoo bemin ik u,

Dat ik welras uw ziel ten hemel zend,

Zoo die uit onze hand de gift aanvaardt.

Doch wie komt daar? de pas bevrijde Hastings?

Hastings.

’k Wensch mijn doorluchten heer een blijden morgen.

Gloster.

Ik insgelijks mijn waarden kamerheer;

Gij zijt recht welkom in de vrije lucht.

Hoe hebt gij uw gevangenschap gedragen?

Hastings.

Geduldig, heer, zooals gevang’nen ’t moeten.

Maar toch, ik hoop eens hun mijn dank te brengen,

Die de oorzaak waren der gevangenschap.

Gloster.

Vertrouw dit, ja, en dit zal Clarence ook;

Die u vijandig waren, zijn het hem,

En zijn nu hem, als vroeger u, te sterk.

Hastings.

Een jammertijd, die de’ aadlaar op doet sluiten,

En gier en havik rooven laat naar lust!

Gloster.

Wat is er in de wereld wel voor nieuws?

Hastings.

Geen nieuws zoo slecht van buiten, als te huis:—

De koning voelt zich krank, is zwak, zwaarmoedig;

Zijn artsen zijn om hem in groote zorg 137

Gloster.

Nu, bij Sint Paul, dit nieuws is waarlijk slecht.

O, maar zijn leefwijs was sinds lang verkeerd;

De koning heeft zijn krachten uitgeput;

’t Is zeer bedroevend, als men hieraan denkt.

Spreek, houdt hij ’t bed?

Hastings.

Ja zeker.

Gloster.

Ga, bid ik, voor; ik zal u daad’lijk volgen.

’t Loopt, hoop ik, af; maar sterven mag hij niet,

Eer George in postgalop ten hemel voer.

’k Ga tot hem; ’k wil zijn haat op Clarence hitsen,

Door leugens, wel gestaald met zware reed’nen;

En zoo mijn diepe toeleg niet mislukt,

Heeft Clarence nu geen tweeden dag te leven;

Dan haal’ God koning Edward in zijn hemel,

En late de aard aan mij om daar te woelen.

Dan zal ik Warwick’s jongste dochter huwen;

Maar hoe! ik doodde haar gemaal, haar vader!

De beste schaad’loosstelling voor de deerne,

Zoo ìk nu haar gemaal en vader word;

Dit wil ik doen, niet juist zoozeer uit liefde,

Als om een ander diep verholen doel,

Dat ik door haar te huwen moet bereiken.

Doch ik wil koopen, vóór er iets te koop is;

Nog ademt Clarence; koning Edward leeft;

Zijn zìj weg, dan bereek’nen, wat het geeft!

Rivers.

Houd moed, vorstin; geen twijfel, of zijn hoogheid

Is binnen korten tijd geheel hersteld.

Grey.

Zijt gij er om bedrukt, dit maakt hem erger;

Blijf dus om Gods wil immer welgemoed,

En beur hem op door luchtig, vroolijk praten.

Koningin Elizabeth.

Als hij eens stierf, wat leed zou dan mij treffen!

Grey.

’t Verlies van zulk een gâ, geen verder leed.

Koningin Elizabeth.

Zulk een verlies sluit al wat leed is in.

Grey.

God heeft u met een wakk’ren zoon gezegend,

Die u na zijnen dood tot troost zal zijn.

Koningin Elizabeth.

Ach, hij is jong; en zijne jeugd wordt dan

Aan Richard Gloster’s hoede toevertrouwd,

Een man, die mij, noch een van u, mag lijden.

Rivers.

Is dit bepaald, moet hij protector worden?

Koningin Elizabeth.

Besloten is ’t, ofschoon nog niet bepaald;

Maar ’t moet, indien de koning komt te vallen.

Grey.

Daar zijn de lords van Buckingham en Stanley.

Buckingham.

Uw koninklijke hoogheid alle heil!

Stanley.

God geve uw majesteit weer vreugd als vroeger! 19

Koningin Elizabeth.

Gravinne Richmond, waarde lord van Stanley,

Zegt wis geen amen op uw goeden wensch.

Doch, beste Stanley, schoon ze uw gade zij

En mij niet lijden moog’, geloof me, ik koester

Voor u geen haat om haar laatdunkendheid.

Stanley.

Ik bid u, schenk dien boozen lastertongen

Van die haar valsch betichten geen gehoor;

Of, wat men haar terecht ten laste legt,

Beschouw dit als een zwakheid, die veeleer

Uit kranke luim, dan boozen zin ontspruit.

Koningin Elizabeth.

Zaagt gij vandaag den koning reeds, lord Stanley?

Stanley.

Wij hebben, hertog Buckingham, en ik,

Zoo even zijne majesteit bezocht.

Koningin Elizabeth.

Hoe vindt gij ’t uitzicht op zijn beterschap?

Buckingham.

Heb moed, vorstin; hij spreekt recht opgeruimd.

Koningin Elizabeth.

God sterk’ hem! Sprak hij met u over zaken?

Buckingham.

O ja, vorstin; het is zijn wensch, uw broeders

Met hertog Gloster duurzaam te verzoenen,

Alsmede met den opperkamerheer;

Hij liet hen naar zijn kamer opontbieden.

Koningin Elizabeth.

Ware alles goed!—Doch dit zal nimmer zijn;

Ik vrees, ons heil staat op zijn middaghoogte.

Gloster.

Zij doen mij onrecht, en ik wil ’t niet dulden.—

Wie zijn zij, die steeds klagen bij den koning,

Dat ik, ik, wrok, voor hen recht liefd’loos ben?

Zij, bij Sint Paul, zijn voor den koning liefd’loos,

Die zoo zijn oor met twistgeruchten vullen.

Wijl ik niet vleien kan, niet mooi kan praten,

Toelachen, streelen, foppen en bedriegen,

Strijkages op zijn Fransch, recht aap’rig, maken,

Moet ik volstrekt een wrokkend vijand zijn.

Kan geen eenvoudig man meer vreedzaam leven,

Dat niet zijn eerlijk hart belasterd wordt,

Door fulpen, sluw, indringend vleigeboefte?

Grey.

Tot wien in dezen kring spreekt uw genade?

Gloster.

Tot u, die zonder deugd zijt en genade.

Spreek, wanneer krenkte ik u, of kwetste ik u?—

Of u?—Of u?—of iemand van uw bent?

Hale u de pest! De koning, onze heer,—

Wien God behoede, beter dan gij ’t wenscht!—

Heeft nauwlijks voor een ademhaling rust,

Dat gij hem niet met lage klachten kwelt. 61

Koningin Elizabeth.

Verkeerd neemt gij de zaak op, broeder Gloster.

De koning, door zichzelf alleen gedreven,

En niet door and’re klagers aangezet,

Maar lettend, moog’lijk, op uws boezems wrok,

Die zich uitwendig in uw doen verraadt,

Wrok tegen mij, mijn broeders en mijn kind’ren,

Deed u ontbieden, opdat hij den wortel

Van uwen haat ontdekken, rooien moog’.

Gloster.

Ik weet niet;—al te slecht is thans de wereld:

’t Kleinjantje rooft, waar de aad’laar zich niet waagt;

Sinds elke schooier edelman hier werd,

Werd menig edelman een kale schooier.

Koningin Elizabeth.

O duid’lijk is uw meening, broeder Gloster;

Mijn, mijner vrienden opkomst wekt uw nijd.

God geve, dat wij nimmer u behoeven!

Gloster.

God geeft inmiddels, dat wij u behoeven.

Mijn broeder is gekerkerd door uw toedoen,

Ikzelf in ongenade, heel onze adel

Geminacht; en de hoogste posten vallen

Met gravenkronen daag’lijks hun ten deel,[220]

Wier rijkdom, gist’ren nog, geen zilvren kroon was.

Koningin Elizabeth.

Bij Hem, die uit mijn need’rig, stil geluk

Tot deze bange hoogte mij verhief,

Nooit deed ik iets om tegen hertog Clarence

Den koning op te zetten; veeleer was ik

Zijn voorspraak en volijv’rig pleitbezorger.

Mylord, gij doet mij smaadlijk onrecht aan,

Door zulk een valsche smet op mij te werpen.

Gloster.

Gij kunt ook looch’nen, dat niet uw bedrijf

Lord Hastings in den Tower heeft gebracht.

Rivers.

Zij kan ’t, mylord; want—

Gloster.

Zij kan ’t, lord Rivers,—wel, wie weet het niet?—

Zij kan, mijn heer, nog meer doen, dan dit looch’nen;

Zij kan—aan meen’gen vetten post u helpen,

En later looch’nen, dat ze er iets voor deed,

En zeggen, dat gij ’t uw verdiensten dankt.

Wat kan zij niet? Zij kan,—ja trouwens, kan—

Rivers.

Wat trouwens kan zij?

Gloster.

Wat trouwens kan zij? met een koning trouwen,

Een jonkman, ja, een knappen vrijgezel.

Uws vaders moeder deed een minder keus. 102

Koningin Elizabeth.

Mylord van Gloster, al te lang verdroeg ik

Uw plompen smaad en uwen bitt’ren spot;

Bij God, ik meld nu aan zijn majesteit

Den groven hoon, dien ik zoo vaak moest lijden.

Veel liever ware ik dienstmaagd op het land

Dan groote koningin met dit beding,

Van zulk een schimp en hoon en smaad te dulden;

Klein is mijn vreugd als Eng’lands koningin.

Koningin Margaretha

(ter zijde). Dat kleine word’ nog minder, bid ik God!

Mij komt uw rang en staat en zetel toe.

Gloster.

Wat! dreigt gij met een aanklacht bij den koning?

Goed, spaar mij niet; zie, wat ik heb gezegd,

Dit zal ik voor den koning staande houden.

Al wachtte mij de Tower, ’k zou het wagen.

’t Is sprekenstijd, mijn diensten zijn vergeten.

Koningin Margaretha

(ter zijde). Gij duivel! Al te goed staan mij die voor;

Mijn gade Hendrik dooddet gij in den Tower,

Edward, mijn armen zoon, te Tewksbury.

Gloster.

Eer gij, ja eer nog uw gemaal gekroond was,

Was ik het pakpaard van zijn hooge wenschen,

Verdelger van zijn trotsche weerpartijders

En mild belooner van zijn medestanders;

Ik schonk hem koningsbloed door ’t mijn te spillen.

Koningin Margaretha

(ter zijde). Ja, èn veel beter bloed dan ’t zijne of ’t uwe.

Gloster.

En al dien tijd trokt gij, en Grey, uw gade,

Partij steeds voor het huis van Lancaster;

En gij ook, Rivers,—Viel uw gade niet

Als Margaretha’s krijger bij Sint-Albaans?

Laat mij, zijt gij ’t vergeten, u herinn’ren,

Wat gij voor dezen waart en wat gij zijt,

Alsook, wat ik geweest ben en nu ben.

Koningin Margaretha

(ter zijde). Een lage moord’naar, en dit zijt gij nog.

Gloster.

Die arme Clarence heeft zijn vader Warwick

Verzaakt, zijn eed van trouw aan hem verbroken;—

Vergeev’ hem Jezus!

Koningin Margaretha

(ter zijde). Straff’ hem God er voor!

Gloster.

Om, voor de kroon, aan Edwards zij te strijden;

En zie, tot loon zit de arme prins in hecht’nis.

Gaav’ God, ik had een steenen hart als Edward,

Of hij een zacht, meewarig hart als ik;

Ik ben te kindsch-goedhartig voor deze aarde.

Koningin Margaretha

(ter zijde). Zoo vaar ter helle uit schaamte en wijk van de aarde;

Gij kakodæmon! dààr ligt uw gebied.

Rivers.

Mylord van Gloster, in die heete dagen,

Waar gij op wijst, opdat wij vijand blijken,

Zijn we onzen heer en souverein gevolgd;

Wij zouden ’t u doen, zoo gij koning waart.

Gloster.

Als ik dat waar’!—Marskramer ware ik liever!

Zelfs de gedachte er aan, zij ver van mij! 150

Koningin Elizabeth.

Zoo luttel heils, mylord, als gij voor u

Van ’t koning-zijn verwacht in dezen lande,

Zoo luttel heils, geloof mij, smaak ikzelf,

Schoon ik de koningin zij van dat rijk.

Koningin Margaretha

(ter zijde). Ja, luttel heils smaakt Eng’lands koningin;

Want dit ben ik, en enkel tot mijn onheil.

Ik houd mijn gramschap thans niet langer in.—

Hoort mij, vrijbuiters, die krakeelt, die twist

Bij ’t deelen van uw buit, aan mij ontroofd!

Wie uwer, die mij aanblikt, siddert niet,

Zoo niet voor uw vorstin, als onderdaan,

Toch voor die gij onttroond hebt, als rebel?—

Gij, hooge schurk, wend uw gelaat niet af!

Gloster.

Boos, rimpl’ig tooverwijf, wat doet gij hier?

Koningin Margaretha.

Herhalen kom ik hier uw euveldaden;

Dit wil ik doen, aleer ik u laat gaan.

Gloster.

Zijt gij hier niet op straf des doods verbannen?

Koningin Margaretha.

Ja, doch ik lijd als balling dieper wee,

Dan, blijf ik hier, de dood mij brengen kan.

Gij zijt mij een gemaal en zoon verschuldigd,—

En gij, een koninkrijk,—gij allen, leenplicht;

U komt het lijden toe, dat ik verduur,

Mij al ’t geluk, dat gij hebt overmeesterd.

Gloster.

De vloek mijns eed’len vaders, toen gij hem

De heldenslapen kroondet met papier,

Zijn’ oogen stroomen afdwongt door uw hoon,

En toen om ze af te drogen hem een doek gaaft,

Gedoopt in ’s lieven Rutland’s schuldloos, bloed,—

Zijn vloeken, die zijn bitter hart u toen

Heeft toegeslingerd, zijn ’t, die op u vielen;

En God, niet wij, vergeldt uw bloedig doen.

Koningin Elizabeth.

God is gerecht, hij wreekt onschuldig bloed.

Hastings.

O, ’t was de snoodste daad, dat kind te slachten,

De wreedste, die ooit menschenoor vernam.

Rivers.

Tirannen zelfs, zij weenden bij het hooren.

Dorset.

Geen mensch, die daar geen wraak uit profiteerde.

Buckingham.

Northumberland, die ’t aanzag, stortte tranen.

Koningin Margaretha.

Wat! blikketanddet ge allen, eer ik kwam,

Als zoudt ge elkander bij den gorgel pakken,

En keert gij al uw haat nu tegen mij? 190

Bewoog York’s schrikb’re vloek den hemel zoo,

Dat Hendriks dood, mijns lieven Edwards dood,

’t Verlies der kroon, mijn bitt’re ballingschap,

Slechts boeten zijn voor dien halfwassen brasem?

Dringt zoo een vloek, de wolken door, ten hemel?—

Laat dan, grauw zwerk, mijn rassche vloeken, door!—

Door brassen, niet in de’ oorlog, sterve uw koning,

Gelijk door moord, om hem te kronen, de onze!

Edward, uw zoon, de nieuwe prins van Wales,

Voor Edward, mijn zoon, vroeger prins van Wales,

Sterv’ door geweld, ontijdig, jong, als hij!

Gij, koningin voor mij, die koningin was,

Gij, overleef, als ik, onzaal’ge, uw rijk!

Leef lang, om uwe kind’ren te bejamm’ren,

En zie eene and’re, zooals ik u zie,

Getooid, als gij ’t in mìjn recht zijt, in ’t uwe!

Lang voor uw dood zij uw gelukstijd dood;

En sterf, na menig eind’loos uur van wee,

Sterf, niet meer moeder, vrouw, noch koningin!

Rivers en Dorset, gij waart ooggetuigen,

Ook gij, lord Hastings, toen met purp’ren dolken

Mijn zoon doorstoken werd; ik smeek tot God:

Geen uwer leev’ natuurs gezetten tijd;

Een plots’ling onheil moge u nedermaaien!

Gloster.

Staak uw bezwering, booze, dorre heks!

Koningin Margaretha.

Met niets voor u? Blijf, hond, gij zult mij hooren.

Wanneer de hemel nog een erger wee

In voorraad heeft, dan ik u wenschen kan,

Dan spaar’ hij ’t op, tot uwe zonden rijp zijn,

En stort’ dan al zijn grimmigheid op u,

U, vredestoorder in deze arme wereld!

Gewetensangst knaag’ als een worm uw ziel!

Verdenk uw vrienden immer van verraad,

Kies aartsverraders tot uw boezemvrienden!

Geen slaap luik’ ooit uw onheilbrengend oog,

Tenzij terwijl een mart’lend droomgezicht

U met een hel van woeste duivels pijnigt!

Behekst, wanstaltig wezen! wroetend zwijn!

Gij, van natuur in uw geboortestond

Als slaaf gebrandmerkt, als een zoon der hel!

Gij schande van uw moeders zwang’ren schoot!

Verfoeide wanvrucht van uws vaders lenden!

Gij vod in eere! diep verachte—

Gloster.

Margaretha!

Koningin Margaretha.

Margaretha! Richard!

Gloster.

Margaretha! Richard! He!

Koningin Margaretha.

Margaretha! Richard! He! Ik riep u niet.

Gloster.

Dan vraag ik u verschooning, want ik waande,

Mij riept gij al die bitt’re namen toe.

Koningin Margaretha.

Dit deed ik, maar een antwoord vroeg ik niet.

O, laat mij nu mijn vloek ten einde brengen!

Gloster.

Ik deed dit reeds; hij sluit met „Margaretha.” 239

Koningin Elizabeth.

Zoo keerde uw vloek nu tot uzelve weer.

Koningin Margaretha.

Arm vorstenbeeld, gij mijner grootheid schijnglans?

Wat strooit ge op die gezwollen giftspin suiker,

Wier dood’lijk web in ’t rond u heeft omstrikt?

Gekkin, gij wet een mes, dat u zal dooden.

Eens komt de dag, dat gij mij naast u wenscht,

Om die gebulte giftpad mee te vloeken.

Hastings.

Gij leugenspelster, dat uw waanzin zwijg’!

Put ons geduld niet uit, het mocht u schaden.

Koningin Margaretha.

Schande op u allen! ’t mijne is uitgeput.

Rivers.

Hij diende u goed, die uwen plicht u leerde.

Koningin Margaretha.

Mij goed te dienen, ware uw aller plicht;

Leert mij, dat ik hier heersch en gij gehoorzaamt.

O, dient mij goed en leert uzelf dien plicht.

Dorset.

Geen redetwist met haar, zij is waanzinnig.

Koningin Margaretha.

Stil, jonge markgraaf, gij zijt schaamtloos stout;

Nauw gangbaar is uw pasgemunte rang.

O, wist uw jeugdige adel, wat het zegt,

Zijn rang te derven, in ellend’ te leven!

Wie hoog staat, wordt door meen’ge vlaag geschud;

En als hij valt, wordt hij geheel verpletterd.

Gloster.

Een goede raad;—behartig hem, markies.

Dorset.

Hij past voor u, mylord, gelijk voor mij.

Gloster.

Veel meer nog; maar ik werd zoo hoog geboren.

In cedertoppen bouwt ons aad’laarsras,

En dartelt met den wind en trotst de zon.

Koningin Margaretha.

En maakt de zon tot nacht;—ach, ach! getuig’ dit,

Mijn zon, mijn zoon, in doodsnacht nu gehuld,

Wiens flonkerstralen uwer gramschap wolk

Met eeuw’ge duisternis omtogen heeft!

York’s broedsel, ’t bouwt in onzer jongen nest;

O God, gij ziet het; duld, o duld het niet;

Wat bloed deed winnen, ga door bloed verloren!

Buckingham.

Stil, dit is schande! ’t is onchrist’lijk doen.

Koningin Margaretha.

O spreek mij niet van christ’lijkheid of schande,

Gij allen waart onchrist’lijk jegens mij,

En schand’lijk hebt gij al mijn hoop geslacht.

Woede is mijn christ’lijkheid, mijn leven schande,

En in die schande leev’ de wrok der smart!

Buckingham.

Houd op, houd op!

Koningin Margaretha.

Doorluchte Buckingham, ik kus uw hand; 280

Dit zij u teeken van mijn vrede en vriendschap;

U en uw edel huis ga ’t immer wel!

Uw kleed’ren zijn niet met ons bloed bespat,

En gij niet in ’t bereik van mijnen vloek.

Buckingham.

En niemand hier, geen vloeken reiken verder

Dan tot de lippen, die hen lucht doen zijn.

Koningin Margaretha.

En ik geloof, dat zij ten hemel stijgen,

Gods vrede er wekken uit zijn zoeten slaap.

O Buckingham, o hoed u voor dien hond!

Zie, kwispelt hij, dan bijt hij; als hij bijt,

Dan woedt zijn gifttand tot den dood toe door.

Heb niets met hem te doen, wacht u voor hem!

Dood, hel en zonde hebben hem geteekend,

En al hun dienaars zijn in zijn gevolg.

Gloster.

Wat zegt zij u, mylord van Buckingham?

Buckingham.

Niets waar ik acht op sla, genadig heer.

Koningin Margaretha.

Wat! hoont gij mij, die vriend’lijk raad, en hangt gij

Den duivel, waar ik u voor waarschuw, aan?

O denk eens aan dit uur, als hij door wee

Uw hart vaneen zal rijten, en zeg dan:

„Die arme Margaretha was profetisch!”—

Zoo leeft dan, elk van u bij hem gehaat,

En hij bij u, en allen saam bij God!

Hastings.

Mij rees het haar te berge bij haar vloeken.

Rivers.

Mij ook; dat zij hier vrij blijft, is me een raadsel.

Gloster.

Valt haar niet hard; want bij Gods heil’ge moeder,

Veel onrecht moest zij lijden; mij berouwt

Het deel, dat ik er aan heb toegevoegd.

Koningin Elizabeth.

Ik deed geen leed haar aan, zoover ik weet.

Gloster.

Toch pluktet gij de vruchten van haar leed.

Ik was vol vuur om iemand goed te doen,

Die nu te koel van al mijn diensten denkt.

Voorwaar, wat Clarence deed, wordt goed betaald!

Erkent’lijk wordt hij in een kot gemest;—

Vergeev’ God hun, die daar de schuld van zijn!

Rivers.

Een vroom besluit, een christen waard, te bidden

Voor hen, die schade ons hebben toegevoegd!

Gloster.

Zoo doe ik steeds;—(Ter zijde.) en ’k heb er reden toe,

Want vloekte ik nu, ik had mijzelf vervloekt.

Catesby.

De koning, eed’le vrouw, wenscht u te zien,—

En uwe hoogheid ook, en u, mylords. 321

Koningin Elizabeth.

Wij komen, Catesby.—Gaat gij mede, lords?

Rivers.

Wij volgen uwe hoogheid.

Gloster.

Ik doe het booze, en roep het eerst om wraak.

Het onheil, dat ik heim’lijk heb gesticht,

Leg ik als zwaren last op vreemde schouders.

Ikzelf wierp Clarence in dat donker kot,

En nu beween ik hem bij stikziende uilen,

Zooals bij Stanley, Hastings, Buckingham;

En zeg, de koningin, zij en haar aanhang,

Die hitsen tegen hem den koning op.

En zij gelooven ’t; ja, zij wetten mij,

Dat ik op Rivers, Vaughan, Grey mij wreek;

Dan zucht ik, zeg hun met een bijbelspreuk,

Dat God gebiedt, voor ’t kwade goed te doen;

En zoo bekleed ik steeds mijn naakte boosheid

Met dwaze vodden, uit de Schrift gekaapt,

En schijn een heil’ge, als ik echt duivelsch ben.

Maar stil! het zijn mijn beulen, die daar komen.—

Gij wakk’re stoute, vastberaden mannen,

Zijt gij bereid, dat zaakjen af te doen?

Eerste Moordenaar.

Ja, eed’le heer, wij komen om de volmacht,

Opdat wij toegang vinden, waar hij is.

Gloster.

Zeer goed bedacht; ik heb ze bij mij; hier!

En komt, is ’t werk gedaan, naar Crosbyhof.

Maar mannen, brengt met spoed uw taak ten eind;

Weest onverbidd’lijk; laat hem niet aan ’t woord;

Want Clarence weet te praten, en wellicht

Vermurwde hij uw hart, als gij gingt luist’ren.

Eerste Moordenaar.

Gerust, mylord; wij maken daar geen praats;

Wie babbelt, leutert meest; wees gij verzekert,

Wij roeren onze handen, niet de tong.

Gloster.

Een dwaas ween’ tranen, gij eer molensteenen;

Gij lijkt mij flinke kerels;—komt, aan ’t werk,

Gaat, gaat, en snel!

Eerste Moordenaar.

Dat zullen wij, uw hoogheid.

Koning Edward.

Nu,—’k heb een schoone dagtaak afgedaan.—

Gij, pairs, houdt vast aan de eendracht, nu gesticht;

Ik wacht van dag tot dag van mijn Verlosser

Een afgezant, die mij van hier verlost;

En meer in vrede stijgt mijn ziel ten hemel,

Nu ik mijn vrienden vrede schonk op aard.

Rivers en Hastings, reikt elkaâr de hand.[228]

Voedt geen geheimen haat, bezweert uw vriendschap.

Rivers.

Ik zweer, mijn ziel is rein van haat en wrok;

Mijns harten vriendschap zegelt deze hand.

Hastings.

Mij zeeg’ne God, zoo waar ik ’tzelfde zweer!

Koning Edward.

Ziet toe, dat gij geen spel drijft voor uw vorst,

Opdat niet aller vorsten Opperheer

Uw valschheid, hoe verkapt, te schande maak’,

En elk van u ’t verderf doe zijn des and’ren.

Hastings.

Zoo bloei’ mijn huis, zoo waar ik vriendschap zweer! 16

Rivers.

En ’t mijn’, zoo waar mij Hastings dierbaar is!

Koning Edward.

Ook gij, vorstin, zijt hier niet uitgezonderd,—

Nòch gij, zoon Dorset;—Buckingham, nòch gij;—

Gij waart in tweedracht met elkaâr; reik, vrouw,

Lord Hastings, als uw vriend, de hand ten kus;

En wat gij doet, zij ongeveinsd gedaan.

Koningin Elizabeth.

Hier, Hastings;—onzen vroeg’ren haat begraaf ik;

Zoo waar ga ’t mij en al den mijnen wel!

Koning Edward.

Dorset, omarm hem;—Hastings, heb hem lief.

Dorset.

Ik zweer, dat deze vriendschapsruiling steeds

Van mijnen kant onschendbaar wezen zal.

Hastings.

Dit zweer ook ik, mylord.

Koning Edward.

Bezegel, eed’le Buckingham, den vrede;

Omarm de bloedverwanten mijner vrouw;

En schenkt mij door uw eendracht blij geluk!

Buckingham

(tot de Koningin). Zoo Buckingham ooit tegen uwe hoogheid

Zijn wrevel keert en niet voor u en de uwen

Oprechte liefde voedt, dan straff’ mij God

Door haat bij hen, wier liefde ik meest verwachtte!

Wanneer ik meest de hulp eens vriends behoef,

En mij het zekerst waan van zijne trouw,

Dan moog’ hij valsch, vol list, bedrog, verraad,

Mijn onheil zijn! Dit smeek ik van den Hemel,

Verkilt mijn hart voor u of de uwen ooit!

Koning Edward.

De zoetste laaf’nis, eed’le Buckingham, 41

Is die gelofte voor mijn lijdend hart.

Slechts onzen broeder Gloster mis ik nog

Om op dit vreêverbond de kroon te zetten.

Buckingham.

En, als geroepen, komt daar de eed’le hertog.

Gloster.

’k Wensch ’t hooge vorstenpaar een goeden morgen,

En, eed’le pairs, u allen alle heil!

Koning Edward.

Ja, wel tot heil werd deze dag besteed.—

Wij deden, Gloster, hier een christ’lijk werk;

Wij schiepen vrede uit krijg en liefde uit haat

Bij deze felle, boos ontvlamde pairs.

Gloster.

Een rijk gezegend werk, verheven vorst.—

Zoo een uit deze hooge schare mij

Door valsch gerucht of ongegronden argwaan

Zijn vijand acht;

Zoo ik onwetend of in woeste drift

Iets heb begaan, dat krenkend wezen mocht

Voor één uit dezen kring, dan wensch ik mij

Tot vrede en vriendschap met hem te verzoenen;

In vijandschap te leven is mij dood;

Ik haat het, wensch mij aller braven liefde.

Eerst, hooge vrouwe, smeek ik u om vrede,

’k Wil dien mij koopen door mijn trouwen dienst;

Dan u, mijn eed’len neef van Buckingham,

Zoo tusschen ons ooit een’ge veete woonde;

Dan u, en u, lord Rivers en lord Dorset,

Die elk mij toornig aanzaagt zonder grond;

[En u, lord Woodville, en, lord Scales, ook u;]

Hertogen, graven, lords,—kortom, u allen.

Geen Engelschman, die leeft, is mij bekend,

Met wien mijn ziel een haartje meer verschil heeft,

Dan ’t wicht, dat deze nacht geboren werd;

En ’k zeg voor mijnen ootmoed Gode dank.

Koningin Elizabeth.

Voortaan zij deze dag een heil’ge feestdag;—

Gaav’ God, dat ied’re twist ten einde waar’!—

Mijn heer en vorst, thans smeek ik van uw hoogheid:

Schenk onzen broeder Clarence weer uw gunst!

Gloster.

Wat, hooge vrouw, bood ik u daartoe vriendschap,[229]

Om zoo voor ’s konings troon bespot te worden?

Wie weet dan niet, dat de eed’le hertog dood is?

Het is hem onrecht doen, zijn lijk te hoonen.

Koning Edward.

Wie weet niet, dat hij dood is! Spreek, wie weet het?

Koningin Elizabeth.

Alziende God, wat wereld is dit hier!

Buckingham.

Zie ik zoo bleek, lord Dorset, als die and’ren?

Dorset.

Ja, beste lord; geen mensch in dezen kring,

Of alle rood is zijn gelaat ontweken.

Koning Edward.

Is Clarence dood? herroepen werd de last. 86

Gloster.

Doch de arme stierf door uwen eersten last;

En dien bracht een gevleugelde Mercurius;

Een trage kreup’le bracht den tegenlast

En kwam te laat, om voor zijn graf te zorgen.

God geev’, dat menigeen, min trouw en edel,

Door ’t bloed niet, maar door lust naar bloed u nader,

Niet erger lot verdien’ dan de arme Clarence,

Al loopt hij thans nog van verdenking vrij!

Stanley.

Mijn vorst, een gunst, als dank voor mijne diensten!

Koning Edward.

O, ’k bid u, zwijg; vol kommer is mijn ziel.

Stanley.

Ik rijs niet op, aleer mijn vorst mij hoort.

Koning Edward.

Zoo zeg in ’t kort, wat uw verlangen is.

Stanley.

’t Verbeurde leven van mijn dienaar, heer;

Hij sloeg vandaag een woesten jonker dood,

Voormaals een edelknaap van hertog Norfolk.

Koning Edward.

Heb ik een tong, die mijnen broeder doodt,

En moet die tong een knecht het leven schenken?

Mijn broeder deed geen doodslag; in gedachte

Bestond zijn schuld; toch leed hij bitt’ren dood.

Wie bad voor hem? wie knielde voor mijn toorn

En smeekte, dat ik wikken zou en wegen?

Wie sprak van broederzin? wie sprak van liefde?

Wie wees er op, hoe de arme de’ afval waagde

Van grooten Warwick, om voor mij te strijden?

Wie wees er op, dat hij bij Tewksbury,

Toen Oxford mij reeds onder had, mij redde,

En riep: „Leef, dierb’re broeder, wees gij koning!”

Wie wees er op, hoe, toen wij, saam op ’t veld

Gelegerd, schier bevroren, hij mij hulde

In zijne kleed’ren, en ontkleed, ja naakt,

Zich bloot gaf aan de bitterkoude nacht?

Dit alles reet een zondig, dierlijk wrokken

Mij uit de ziel, en niemand uwer was

Zoo christ’lijk, dat hij ’t mij te binnenbracht.

Doch als uw voerliên of uw dienstvazallen

Een dronken moord begaan en ’t kost’lijk beeld

Des lieven Heilands schenden, daad’lijk ligt

Gij op de knieën om genâ, genade!

En ik moet, schoon het onrecht zij, die schenken.

Doch voor mijn broeder wilde niemand spreken.

En ik, ook ik, was hard, sprak hem niet voor,

Hem, de arme ziel!—Elk uwer, ook de fierste,

Had veel aan hem te danken bij zijn leven;

Doch geen, geen uwer pleitte ooit voor zijn leven;—

O God! ik vrees, uw oordeel zal ’t verhalen

Op mij, op u, op de uwen, op de mijnen! 132

Kom, Hastings, leid mij naar mijn slaapvertrek.

Ach, arme Clarence!

Gloster.

Ziedaar de vrucht van woeste haast!—Gij zaagt wel

Hoe, wis door schuld, der koningin verwanten

Verbleekten bij ’t bericht, dat Clarence stierf?

O, daag’lijks hitsen zij den koning op!

God zal het wreken. Komt, mylords, wie volgt mij,

Om door ons bijzijn Edward troost te bieden?

Buckingham.

Wij staan ten dienste, uw hoogheid.

Zoon.

Grootmoeder, zeg, is onze vader dood?

Hertogin.

Neen, kind.

Dochter.

Wat weent gij dan zoo vaak en slaat uw borst,

En roept:—„O Clarence, mijn rampzaal’ge zoon!”

Zoon.

En waarom ziet ge ons aan en schudt het hoofd,

En noemt ons arme bloeden en verstoot’nen

En weezen, zoo onze eed’le vader leeft?

Hertogin.

Dit is verkeerd begrepen, lieve kind’ren;

Ik ween om ’s konings ziekte, ik ben beangst

Voor zijn verlies, niet om uws vaders dood.

Verloren klacht waar’ smart om een verloor’ne!

Zoon.

Gij denkt dan toch, grootmoeder, dat hij dood is?

Mijn oom, de koning, is er schuldig aan;

En God zal ’t wreken! Hem wil ik bestormen

Met bede op bede, en alle tot dit doel.

Dochter.

Dit wil ik ook.

Hertogin.

Stil, kind’ren, stil! de koning heeft u lief;

Onnooz’le schaapjes, neen, gij kunt niet gissen,

Wie de oorzaak van uws vaders sterven is.

Zoon.

Toch wel; mijn goede oom Gloster zeide mij:

De koning, door de koningin gedreven,

Verzon een aanklacht om hem in te kerk’ren;

En toen hij ’t mij vertelde, weende oom Gloster,

Beklaagde mij en kuste teêr mijn wang;

’k Moest hem vertrouwen, sprak hij, als mijn vader;

’k Zou hem zoo lief zijn als zijn eigen kind.

Hertogin.

Ach, dat bedrog zoo zachte trekken steelt,

En diepe boosheid dekt met deugdzaam mom!

Hij is mijn zoon, ja, en mijn schande er door,

Maar zoog aan mijne borst die arglist niet.

Zoon.

Grootmoeder, denkt gij, dat mijn oom zou huich’len?

Hertogin.

Ja, kind. 32

Zoon.

Ik kan ’t niet denken. Hoor, welk een gedruisch!

Koningin Elizabeth.

Ach, wie wil ’t keeren, dat ik ween en jammer,

Mijn noodlot boos noem en mijzelve kwel?

Ik wil, met zware wanhoop in verbond,

Een vijand worden van mijn eigen ziel.

Hertogin.

Wat wil hier dit tooneel van felle woestheid?

Koningin Elizabeth.

Ach, een bedrijf zijn van een schokkend treurspel;—

Edward, mijn gade, uw zoon, de koning, stierf!—

Wat groeien takken, als de stam verging?

Wat dort het loof niet, dat zijn sappen derft?

Wilt gij nog leven? weeklaag!—sterven, haast u,

Opdat de snelbewiekte ziel hem inhaal’,

Of als gehoorzaam onderdaan hem volg’

Naar ’t rijk der eeuw’ge nacht, zijn nieuw gebied!

Hertogin.

Ach, zooveel deel heb ik in uwen rouw,

Als ik op uwen eed’len gade recht had.

Ik heb eens dierb’ren gaden dood beweend,

En leefde in de’ aanblik van zijn evenbeelden;

Nu zijn twee spiegels van zijn vorst’lijk aanschijn

Vergruisd tot scherven door den boozen dood,

En rest slechts één, één valsch glas mij tot troost,

Waarin ik steeds mijn eigen schande ontwaar.

Weeuw zijt gij, ja, maar moeder zijt gij nog;

U is de troost gebleven van uw kind’ren;

Mij reet de dood mijn echtgenoot uit de armen,

En nu twee krukken uit de zwakke handen,

Clarence en Edward. O, wat grond heb ik,—

Want uw leed is een deel slechts van het mijn;—

Om uw gekrijt door mijne klacht te smoren!

Zoon.

Moei, onzen vader hebt gij niet beschreid;

Hoe kunnen wij u thans met tranen helpen?

Dochter.

Bleef onze weezenkommer onbeklaagd,

Zoo blijve uw weduwsmart ook onbeweend!

Koningin Elizabeth.

O, ik behoef uw hulp niet bij mijn jamm’ren;

’k Ben niet onvruchtbaar, neen, ga groot van klachten.

Mijn’ oogen vlieten alle bronnen toe;

Als door de maan, die vloeden wekt, beheerscht,

Kon ik heel de aard in tranen doen verdrinken!

O mijn gemaal, mijn heer, mijn dierbare Edward!

De Kinderen.

O onze vader, dierb’re vader Clarence!

Hertogin.

O gij, mijn beide zoons, Edward en Clarence!

Koningin Elizabeth.

Wie was mijn steun dan Edward? en hij stierf!

De Kinderen.

Wie onze steun dan Clarence? en hij stierf. 75

Hertogin.

Wie was mijn steun dan zij? en beiden stierven.

Koningin Elizabeth.

Nooit leed een weduw zulk een zwaar verlies!

De Kinderen.

Nooit leden weezen zulk een zwaar verlies!

Hertogin.

Nooit leed een moeder zulk een zwaar verlies!

Wee mij, ik ben de moeder dezer smarten;

Hun leed is stukwerk, mijn leed is ’t geheel.

Zij weent om eenen Edward, en ik ook;

Ik ween om eenen Clarence, en zij niet;

Die kleinen om hun Clarence, en ik ook;

En ik om eenen Edward, en zij niet;—

Gij drieën, stort op mij, driewerf verslaag’ne,

Uw tranen uit; ik, voedster van uw leed,

Zal ’t rijk’lijk laven met mijn weegeklag.

Dorset.

Kalm, lieve moeder! God wordt zeer verstoord,

Neemt gij met ondank aan, wat hij beschikt.

Ondankbaar heet het steeds in ’s werelds doen

Met tragen onwil gelden weer te geven,

Met milde hand welwillend ons geleend;

Veel meer dan, zoo te twisten met den hemel,

Wijl die zijn vorst’lijk leengoed weder eischt.

Rivers.

Denk, eed’le vrouw, nu, als een trouwe moeder,

Aan uwen jongen prins; zend fluks om hem;

Hij zij gekroond; in hem leeft thans uw troost

Berg ’t naamloos wee in ’s dooden Edwards graf,

En plant uw heil bij ’s jongen Edwards troon.

Gloster.

Wees, zuster, kalm; wij allen hebben grond

Om ’t dooven onzer flonkerster te klagen;

Doch niemand heelt zijn smart door weegeklag.—

Mijn eed’le moeder, ’k vraag u om vergiff’nis;

Ik zag uw hoogheid niet.—Deemoedig smeek ik

U knielend om uw zegen.

Hertogin.

God zegene u en make uw hart zachtmoedig,

Gehoorzaam, liefd’rijk, christ’lijk, waar en trouw!

Gloster.

Amen;—(Ter zijde.) en late als goed oud man mij sterven!

Want dit is ’t eind steeds van een moederzegen;

Dat haar genade dit vergat, bevreemdt mij.

Buckingham.

Bedroefde vorsten, diepgebogen pairs,

Die allen dezen zwaren rouwlast draagt,

Beurt met elkanders liefde elkander op;

Zij de oogst van dezen koning nu verteerd,

Thans moge de oogst van zijnen zoon ons rijpen.

De tweespalt uwer hooggezwollen harten,

Zoo kortlings eerst gezet, gespalkt, verbonden,

Vereischt een teed’re zorg, verpleging, hoede.

Mij dunkt het goed, dat fluks een klein gevolg

Den jongen prins van Ludlow halen ga,

Opdat hij hier als koning zij gekroond. 122

Rivers.

Waarom een klein gevolg, mylord van Buckingham?

Buckingham.

Opdat, mylord, niet door een grooten stoet

De pas geheelde wond des haats zich oop’ne;

Wat des te meer gevaarlijk wezen zou,

Daar alles groen is en nog leiding mist.

Als ieder ros den teugel in zijn macht heeft,

En zelf zijn weg naar welgevallen kiest,

Dan worde, dunkt mij, ook de vrees voor onheil,

En niet het onheil zelf alleen, verhoed.

Gloster.

Verzoend heeft ons de koning, hoop ik, allen;

Vast en onschendbaar is ’t verdrag voor mij.

Rivers.

En ook voor mij, en voor ons allen, denk ik;

Doch, wijl het jong is, stelle men het niet

Aan ’t moog’lijk dreigen van een breuke bloot,

Die door een grooten stoet licht kon ontstaan.

Daarom zeg ik met de’ eed’len Buckingham:

Klein zij ’t geleide van den prins hierheen.

Hastings.

Dit zeg ik ook.

Gloster.

Zoo zij het dan; en laat ons nu bepalen,

Wie onverwijld naar Ludlow zullen gaan.

Komt, bid ik, eed’le moeder, en gij, zuster,

En meldt, wat hieromtrent uw meening is.

Buckingham.

Mylord, wie naar den prins ook reizen moog’,

Bij God, laat niet ons tweeën achterblijven;

’k Vind, als begin van ’t afgesproken plan,

Wel midd’len onderweg om ’t trotsch geslacht

Der koningin te scheiden van den prins.

Gloster.

Mijn ander ik, mijn raadsvergadering,

Mijn godspraak, mijn profeet!—Mijn waarde neef,

’k Vertrouw mij, als een kind, aan uwe leiding.

Naar Ludlow dus, wij blijven niet te huis.

Eerste Burger.

Zoo, buurman, goeden dag; waarheen zoo haastig?

Tweede Burger.

Ja, dit, geloof mij, weet ik nauwlijks zelf.

En weet gij ’t nieuws?

Eerste Burger.

En weet gij ’t nieuws? Ja, dat de koning dood is.

Tweede Burger.

Slecht nieuws, ja; zelden baart de toekomst rozen.

Ik vrees, ik vrees, er komt een tijd van storm.

Derde Burger.

Gods zegen, buren!

Eerste Burger.

’k Wensch u goeden morgen.

Derde Burger.

Is ’t waar, de goede koning Edward dood?

Tweede Burger.

Ja, ja, maar al te waar; sta God ons bij!

Derde Burger.

Dan, mannen, kunt ge een tijd van storm verwachten.

Eerste Burger.

Neen, neen; als God wil, wordt zijn zoon nu koning. 10

Derde Burger.

Wee, wee den lande, door een kind bestuurd!

Tweede Burger.

Neen toch, bij hem valt op bestuur te hopen;

Zoolang hij klein is, denkt de raad voor hem,

En in zijn rijp’re jaren heerscht hijzelf;

Geloof mij, voor en na wordt goed bestuurd.

Eerste Burger.

’t Stond evenzoo, toen negen maanden oud,

De zesde Hendrik te Parijs gekroond werd.

Derde Burger.

’t Stond evenzoo? Neen, vrienden, neen, God weet het;

Toen mocht het land zich op een schat verheffen

Van welberaden staatsmanskunst; toen had

De koning deugdrijke ooms tot steun en hoede.

Eerste Burger.

Deze ook, van vaders- en van moederszijde.

Derde Burger.

Veel beter stond het, als zij allen waren

Van vaderszijde, of geen van vaderszijde;

Want nu treedt ijverzucht, wie ’t naast hem zijn zal,

Ons allen al te na, zoo God niet helpt.

O, vol gevaren is de hertog Gloster,

Der koningin verwanten driest en trotsch;

Ja, wilden zij beheerscht zijn en niet heerschen,

Dan had dit kranke land wellicht weer rust.

Eerste Burger.

Kom, kom, te zwaar getild! het zal wel gaan.

Derde Burger.

Betrekt de lucht, dan slaan we een mantel om;

Verliest het woud zijn loof, dan komt de winter;

Wien meldt het ondergaan der zon geen nacht?

Na hagelslag en storm wacht elk een duurte.

’t Kan goed gaan; maar, als God het zoo beschikt,

Is ’t meer, dan ik verwacht, of wij verdienen.

Tweede Burger.

’t Is waar, een ieders hart is vol van vrees;

Met wien ge ook spreekt, gij vondt bijna geen mensch,

Die niet bezorgd er uitziet en vol angst.

Derde Burger.

Zoo is het altijd, voor verand’ring komt;

Door hoog’ren aandrang ducht des menschen geest

Gevaar, dat naakt; zoo zien wij immers ook

De waat’ren zwellen voor een wilden storm.

Doch Gode zij ’t vertrouwd! Waar gaat gij heen?

Tweede Burger.

Wij werden voor de rechtbank opgeroepen.

Derde Burger.

Ik eveneens; zoo laat ons samen gaan.

Buckingham.

Wees welkom, Prins, in Londen, in uw kamer!

Gloster.

Welkom, mijn lieve neef, mijns harten koning!

De lange weg heeft droevig u gestemd.

Prins.

Neen, oom; maar wat mij op mijn weg weervoer,

Heeft dien mij lang, bedroevend, zwaar gemaakt;

Ik wenschte meerdere ooms hier tot ontvangst.

Gloster.

De schuld’looze eenvoud uwer jaren, prins,

Dook in der wereld arglist nog niet neer

En niets kunt gij nog aan een man erkennen

Dan wat hij toont en schijnt; en dit, God weet het,

Strookt nooit of zelden met des menschen hart.

Die ooms, die gij u hier wenscht, zijn gevaarlijk;

Gij gaaft slechts op hun suikerwoorden acht,

Doch hadt geen oog voor hunner harten gif.

Voor zulke valsche vrienden hoede u God!

Prins.

Voor valsche vrienden, ja; maar zij zijn ’t niet. 16

Gloster.

Daar komt de mayor van Londen u begroeten.

Lord-Mayor.

God schenke uw Hoogheid heil en blijde dagen!

Prins.

Ik dank u, waarde lord, ik dank u allen.

’k Had van mijn moeder en mijn broeder York

Reeds eerder op mijn weg een groet verwacht;

Foei, welk een slak is Hastings, dat hij ons

Niet meldt, of zij in aantocht zijn of niet!

Buckingham.

Daar komt de lord juist aan, in ’t zweet zijns aanschijns.

Prins.

Welkom, mylord! Spreek! zal mijn moeder komen?

Hastings.

Om welke reed’nen, dit weet God, niet ik,

maar met uw broeder York week uwe moeder

Ter heil’ge vrijplaats heen; recht gaarne had

De jonge prins met mij u hier begroet,

Doch met geweld hield hem zijn moeder ginds.

Buckingham.

Foei, hoe verkeerd en valsch van haar gedaan!— 31

Lord kardinaal, kan uw genade niet

De koningin bewegen, hertog York

Terstond te zenden naar den prins, zijn broeder?

En weigert zij, ga mee, lord Hastings, scheur

Hem uit haar achterdochtige armen weg.

Kardinaal.

Mylord, indien mijn zwakke redekunst

Den hertog van zijn moeder kan verwerven,

Zoo wacht hem daad’lijk hier. Maar blijft zij doof

Voor zachte beden, dan verhoede God,

Dat wij het godd’lijk recht der heil’ge vrijplaats

Geweld aandoen! Voor heel dit rijk wilde ik

Niet aan zoo groote zonde schuldig zijn.

Buckingham.

Gij klemt, Mylord, u te kleingeestig vast

Aan vormen, aan wat de oudheid heilig noemde;

En ’t is geen heiligschennis hem te grijpen.

De weldaad van een vrijplaats wordt verleend

Aan wie er door zijn hand’len recht op heeft,

En wijs genoeg is, haar voor zich te vord’ren.

De prins begeert haar niet en heeft geen aanspraak,

En moet daarom, dunkt mij, haar niet erlangen;[235]

En dus, wie hem, die daar niet is, er weghaalt,

Die schendt geen enkel recht of voorrecht daar.

Ja, ’k hoorde vaak van mannen in een vrijplaats,

Van kind’ren in een vrijplaats, nooit voor nu!

Kardinaal.

Mylord, voor ditmaal geef ik mij gewonnen.—

Kom dus, lord Hastings, wilt gij met mij gaan?

Hastings.

’k Ben tot uw dienst, mylord.

Prins.

Mijn beste lords, maakt haast, zooveel gij kunt.

Zeg nu, oom Gloster, als mijn broeder komt,

Waar zullen wij dan huizen tot de kroning?

Gloster.

Waar uwe koninklijke hoogheid zelf verkiest.

Maar mag ik u eens raden, neem dan eerst

Een dag of twee uw rust hier in den Tower,

En kies daarna ’t verblijf, dat u het best

Tot uw gezondheid en vermaken dient.

Prins.

Geen plaats staat meer mij tegen dan de Tower.—

(Tot Buckingham.) Heeft Julius Cæsar hem gebouwd, mylord? 69

Buckingham.

Hij heeft, genadig heer, het slot gesticht,

Maar later tijden hebben ’t sinds herbouwd.

Prins.

Is ’t overleev’ring slechts, van mond tot mond,

Of staat het opgeteekend, dat hij ’t bouwde?

Buckingham.

’t Is opgeteekend, wis, genadig heer.

Prins.

Maar neem eens aan, het ware niet geboekt,

De waarheid, dunkt mij, moest onsterflijk leven,

Als ’t ware naverteld aan ’t verste nakroost,

Zelfs tot den dag, die heel de wereld endt.

Gloster

(ter zijde). Zoo jong in ’t denken stout, wordt nimmer oud.

Prins.

Wat zegt gij, oom?

Gloster.

’k Zeg, roem wordt, ongeboekt, toch immer oud.

(Ter zijde). Ik spreek, als Boosheid in mysterie-spelen,

Één woord gebruikend, tweederlei moraal.

Prins.

Die Julius Cæsar was een eenig man,

Want wat zijn moed voor zijnen geest verwierf,

Dat schreef zijn geest, zoodat zijn moed bleef leven.

Dood kan op dien veroov’raar niets veroov’ren;

Steeds voort leeft hij in roem, na ’s levens eind.—

Neef Buckingham, wil ik u eens iets zeggen?

Buckingham.

Wat dan, genadig heer?

Prins.

Wanneer ik leven blijf, tot ik een man ben,

Dan win ik ons oud recht in Frankrijk weer,

Of sterf als held, gelijk ik leefde als vorst.

Gloster

(ter zijde). Vroeg wordt na vroege lent de groei geschorst.

Buckingham.

Daar komt te goeder uur de Hertog York.

Prins.

Richard van York? hoe vaart onze eed’le broeder?

York.

Goed, mijn gebieder! zoo toch heet gij thans.

Prins.

Ja, broeder, mij, gelijk ook u, tot smart;

Te vroeg stierf hij, die recht had op dien titel,

Waaraan zijn dood veel majesteit ontnam.

Gloster.

Hoe gaat het onzen eed’len neef van York?

York.

Ik dank u, vriend’lijke oom. O! zie, mylord,

Gij hebt gezegd, dat onkruid welig wast;

De prins, mijn broeder, wies mij boven ’t hoofd.

Gloster.

’t Is zoo, mylord.

York.

Telt gij hem nu voor onkruid?

Gloster.

O, beste neef, zoo iets mag ik niet zeggen. 106

York.

Dan is hij meer in tel bij u dan ik.

Gloster.

Hij heeft mij te gebieden als mijn vorst,

Maar gij hebt recht en macht op mij als neef.

York.

Ik bid u, oom, geef mij dien dolk.

Gloster.

Dien dolk, mijn kleine neef? van ganscher harte.

Prins.

Gij beed’laar, broeder?

York.

Ja, bij mijn lieven oom, die gaarne geeft,

En om een speeltuig, waar men licht van scheidt.

Gloster.

Ik zoude u gaarne een grooter gave schenken.

York.

Een grooter gaaf? dat zoude uw zwaard dan zijn.

Gloster.

Ja, neeflief, maar dat ware veel te zwaar.

York.

O, dus is ’t lichte waar slechts, die gij schenkt?

Bij iets gewichtigs zegt gij: „beedlaar, neen!”

Gloster.

’t Is u te zwaar, gij kunt het nog niet dragen.

York.

Al ware ’t zwaarder, wichtig vond ik ’t niet.

Gloster.

Dus gij verlangt mijn zwaard, mijn kleine prins?

York.

Ja, en mijn dank zij zoo, als gij mij noemt.

Gloster.

Hoe dan?

York.

Slechts klein.

Prins.

Mijn broeder York is altijd boud in ’t praten.—

Gij weet het met geduld te dragen, oom.

York.

Niet het te dragen, mij te dragen, meent gij;—

Mijn broeder, oom, bespot èn u èn mij;

Hij denkt, omdat ik klein ben als een aapje,

Dat gij mij op uw schouders dragen moest.

Buckingham.

Hoe rijk aan scherp vernuft is wat hij zegt!

Om ’t spotten met zijn oom wat te verzachten,

Steekt hij behendig met zichzelf den draak.

Zoo slim en nog zoo jong, is wonderbaar!

Gloster.

Mylord, behaagt het u, thans voort te gaan?

Ik en mijn goede neef van Buckingham

Gaan naar uw moeder om haar te overreden,

Dat ze in den Tower u opzoeke en begroet’.

York.

Wat! naar den Tower? verkiest gij dit, mylord?

Prins.

Mylord Protector dringt er zeer op aan.

York.

Ik zal niet rustig slapen in den Tower.

Gloster.

Waarom, wat zoudt gij duchten?

York.

Nu, den verstoorden geest mijns ooms, van Clarence;

Grootmoeder zegt, dat hij er werd vermoord.

Prins.

Ik heb geen vrees voor ooms, die dood zijn.

Gloster.

En ook voor geen, die leven, hoop ik.

Prins.

’k Heb, zoo zij leven, niets te vreezen, hoop ik.

Maar kom, mylord, en met bezwaard gemoed,

Aan hen steeds denkend, ga ik naar den Tower.

Buckingham.

Denkt gij, mylord, niet, dat die York, die snapper,

Werd opgestookt door zijn geslepen moeder,

Om u zoo stout te tarten en te hoonen?

Gloster.

Ja wis, gewis. O, ’t is een slimme gast,

Vroegwijs, gevat, vernuftig, vlug en stout,

Geheel zijn moeder, ja, van top tot teen.

Buckingham.

Nu, laat hen.—Catesby, kom gij hier; gij zwoert

Een duren eed: te doen wat wij ontwerpen

En streng te zwijgen, wat we u toevertrouwen.

We ontvouwden onderweg u onze gronden;—

Wat dunkt u, zou het een’ge moeite baren,

William lord Hastings voor ons plan te winnen,

Dat dezen eed’len hertog op den troon

Van ons roemruchtig eiland plaatsen wil?

Catesby.

Hij heeft den prins om ’s vaders wil zoo lief,

Dat hij tot niets de hand leent tegen hem.

Buckingham.

Wat denkt gij dan van Stanley? zou hij willen?

Catesby.

Hij zal in alles zooals Hastings doen.

Buckingham.

Nu dan, genoeg hiervan. Ga, beste Catesby,

En pols, als ware ’t in ’t verschiet, lord Hastings,

Hoe hij omtrent ons plan gezind zou zijn;

En noodig hem op morgen naar den Tower

Ter raadsvergaad’ring voor de zaak der kroning.

Bespeurt gij, dat hij naar ons luist’ren wil,

Zoo wek hem op en zeg hem onze gronden,

Maar is hij koud, als ijs, en traag, als lood,

Wees gij ’t dan ook en houd uw woorden in,

En deel ons mede, hoe zijn stemming is.

Want morgen houden we een gesplitsten staatsraad,

Waarbij uw dienst van hoog belang zal zijn.

Gloster.

Groet ook van mij lord William; zeg hem, Catesby,

Dat morgen ’t rot van zijn gezworen haters

Een aderlating wacht in ’t slot van Pomfret;

En zeg mijn vriend, dat hij om deze tijding

Uit vreugd vrouw Shore een kusjen extra geev’.

Buckingham.

Ga, Catesby, ga; volbreng dit met beleid.

Catesby.

Ja, zoo behoedzaam, waarde lords, als moog’lijk. 187

Gloster.

Wij hooren nog voor slapenstijd van u?

Catesby.

Gewis, mylord.

Gloster.

In Crosbyhof zult gij ons beiden vinden.

Buckingham.

En wat, mylord, wat doen wij, als we ontwaren,

Dat Hastings niet in onze plannen treedt?

Gloster.

Den kop hem af,—wij zullen overleggen;—

En hoor, ben ik eens koning, vorder dan

Het graafschap Hereford met de tilb’re have,

Eens ’t eigendom des konings, mijnen broeder.

Buckingham.

Ik zal me op uwer hoogheid woord beroepen.

Gloster.

Dat ik, geloof mij, vriend’lijk houden zal.

Kom, tijdig nu aan ’t avondmaal, om dan

Aan onze ontwerpen een’gen vorm te geven.

Bode.

Mylord! mylord!

Hastings

(binnen). Wie daar?

Bode.

Een bode van lord Stanley.

Hastings

(binnen). Hoe laat is ’t al?

Bode.

Op slag van vieren heer.

Hastings.

Uw meester slaapt deez’ trage nachten niet?

Bode.

Dit schijnt wel zoo, naar wat ik heb te zeggen.

Vooreerst zendt hij uw edelheid zijn groet.

Hastings.

En verder?

Bode.

Dan meldt hij u, dat hij vannacht een droom had,

Dat de ever hem den helm had afgestooten;

Ook, zegt hij, wordt een dubb’le raad gehouden;

En licht wordt in den eenen iets beslist,

Wat u en hem in de’ and’ren grieven kan.

Dies vraagt hij, wat uw edelheid besluit,—

Of gij terstond met hem te paard wilt stijgen,

En naar het noorden jagen zonder rust,

Om zoo ’t gevaar, dat hij bevroedt te ontgaan.

Hastings.

Ga, knaap, en keer tot uwen heer terug;

Zeg hem, dat hij dien dubb’len raad niet duchte;

Zijn edelheid en ik zijn bij den eenen,

En bij den and’ren Catesby, mijn vertrouw’ling,

Waar niets geschieden kan wat ons betreft,

Of ik ontvang terstond bericht er van.

Ja, zeg, zijn vrees is ijdel, zonder grond;

En droomt hij,—wel, ik dacht hem te verstandig,

Om ’t guichelspel van slechten slaap te tellen;

Voor de’ ever vluchten, eer ons de ever aanvalt,

Dit waar’, den ever tot vervolging prikk’len,

Tot jagen, als hijzelf er niet aan denkt.

Ga, vraag uw heer na ’t opstaan hier te komen;

Dan gaan wij samen rustig naar den Tower,

Waar hij zal zien, hoe vriend’lijk de ever is.

Bode.

Ik zal mylord, hem melden wat gij zegt.

Catesby.

Veel morgengroeten aan mijn eed’len lord! 35

Hastings.

Goên morgen, Catesby; gij zijt vroeg er bij.

Wat nieuws, wat nieuws in onze’ onzeek’ren staat?

Catesby.

’t Is waar, mylord, het is een dwarrelwereld;

Zij komt, geloof ik, niet tot vasten stand,

Eer Richard met den krans van ’t rijk gesierd is.

Hastings.

Gesierd is met den krans! meent gij de kroon?

Catesby.

Ja, beste lord.

Hastings

(op zijn hoofd wijzend). Men moog’ die kroon mij van de schouders slaan,

Eer ik de kroon arglistig zie ontvreemd.

Kunt gij vermoeden, dat hij er naar streeft!

Catesby.

Zoo waar ik leef, hij doet het; en hij hoopt,

Dat gij met kracht hem die zult helpen winnen;

En daarom zendt hij u het heuch’lijk nieuws,

Dat die uw haters waren, de verwanten

Der koningin, vandaag in Pomfret sterven.

Hastings.

Voorwaar, dit nieuws perst mij geen tranen af;

Zij waren altijddoor mijn tegenstanders;

Maar dat ik ooit mijn stem aan Richard geef,

En de echte spruiten van mijn meester uitsluit,

God weet, dit doe ik niet, al waar’ ’t mijn dood.

Catesby.

God sterke uw lordschap in dit vroom besluit!

Hastings.

Maar wis, een jaar en langer zal ik lachen,

Nu ik ’t beleef, van ’t rot, dat bij mijn meester

In haat mij bracht, het treurspel aan te zien.

Nu, Catesby, eer ik veertien dagen meer tel,

Ruim ik nog enk’len op, die ’t nu niet denken.

Catesby.

’t Is iets verschriklijks, edel heer, te sterven,

Geheel onvoorbereid en onverwacht.

Hastings.

O gruw’lijk, gruw’lijk! en zoo is nu ’t lot

Van Rivers, Vaughan, Grey;—en zoo zal ’t gaan

Met meerd’ren, die zich even veilig reek’nen

Als gij en ik, die den doorluchten Richard

En Buckingham, gij weet het, dierbaar zijn.

Catesby.

Gij zijt bij beide vorsten hoog gezien;

(Ter zijde.) Zij zien zijn hoofd, als ’t waar’, reeds op de slotpoort.

Hastings.

Ik weet het, en ik heb ’t aan hen verdiend.

Wel zoo, wel zoo, waar is uw zwijnsspriet, man?

Gij, die den ever ducht, gij wapenloos? 75

Stanley.

Mylord, goên morgen,—goeden morgen, Catesby.—

Nu, spot maar toe, maar, bij het heilig kruis,

Ik houd van dien gesplitsten raad niet, ik.

Hastings.

Mylord, mijn hoofd is mij zoo lief als u,

En nooit, in heel mijn leven, dit verklaar ik,

Heb ik het zoo op prijs gesteld als nu.

Denkt gij, dat, als ik mij niet veilig achtte,

Ik zoo zou triumfeeren als ik doe?

Stanley.

De lords in Pomfret reden opgeruimd

Uit Londen weg en waanden zich recht veilig,

En hadden inderdaad geen grond tot argwaan;

En toch, hoe snel was niet de dag bewolkt!

De snelle dolkstoot van dien wrok verschrikt mij;

Geev’ God, dat ik mij nood’loos lafaard toon’!—

Nu, wilt gij naar den Tower? Het wordt hoog tijd.

Hastings.

Kom, kom, gerust!—Weet gij ’t, mylord? De lords,

Waarvan gij spreekt, verliezen heden ’t hoofd.

Stanley.

Als trouw besliste, stond het hoofd hun vaster,

Dan menigeen, die hen verklaagt, de hoed.

Maar kom nu, laat ons gaan.

Hastings.

Ga voor; ’k heb dezen vriend nog iets te zeggen.

Wel man, hoe gaat het u?

Herautsdienaar.

Wel man, hoe gaat het u? Zoo veel te beter,

Nu ’t uwe lordschap zoo genadig vraagt.

Hastings.

Ik zeg u, man, mij vrij wat beter dan

Toen gij de laatste maal mij hier ontmoet hebt;

Toen ging ik als gevang’ne naar den Tower,

Wijl de aanhang van de koningin dit dreef;

Maar nu, zeg ik u, gaan,—doch houdt dit voor u!—

Vandaag, die mij vervolgden, zelf ter dood,

En ik heb meer gezag dan ooit voordezen.

Herautsdienaar.

Dat God dit, naar uw wensch, bij u bestendig!

Hastings.

Dank, knaap.—Daar, neem, en drink dit op mijn heil.

Herautsdienaar.

Ik dank uw edelheid.

Priester.

Gij daar, mylord? ’t Verheugt mij u te zien.

Hastings.

Heer John, ik dank u en van ganscher harte.

’k Ben voor den laatsten kerkdienst in uw schuld;

Kom de’ eersten sabbat, en ik maak het goed.

Buckingham.

Lord kamerheer, wat, in gesprek met priesters! 114

De priester koom’ uw vrienden ginds in Pomfret[239]

Te stade; uw lordschap heeft nog niet te biechten.

Hastings.

Voorwaar, toen ik dien heil’gen man hier zag,

Toen stonden zij, van wie gij spreekt, mij voor.

Zeg, gaat gij naar den Tower?

Buckingham.

Ja zeker, maar ik kan niet lang er blijven,

En ga er vóór uw edelheid vandaan.

Hastings.

Licht moog’lijk, want ik blijf er middagmalen.

Buckingham

(ter zijde). En avondeten ook, al denkt gij ’t niet.—

Kom gaat gij mee?

Hastings.

Kom gaat gij mee? Ten dienste van uw lordschap.

Rivers.

Sir Richard Ratcliff, laat mij dit u zeggen;—

Op heden zult ge een onderdaan zien sterven

Voor eer en trouw en kreukloos plichtbetoon.

Grey.

Bescherme God den prins voor uw gebroedsel!

Gij zijt een vloekgespuis, dat dorst naar bloed.

Vaughan.

Gij leeft, doch zult hier eenmaal wee om roepen!

Ratcliff.

Voort, voort! de tijd uws levens is voorbij.

Rivers.

O Pomfret, Pomfret! bloedig kerkerkot,

Voor eed’le pairs noodlottig, onheilspellend!

In ’t zondvol perk van uwe wallen werd

Richard de tweede hier ter dood gehouwen;

En thans, uw gruwelplek tot nieuwen smaad,

Ontvangt gij ons onschuldig bloed te drinken.

Grey.

Nu valt Marg’retha’s vloek ons op het hoofd,

Die kreet, voor Hastings, u en mij geslaakt,

Bijstanders bij den moord haars zoons door Richard!

Rivers.

Toen trof haar vloek ook Buckingham, ook Richard,

Trof Hastings ook.—O God, wees dit indachtig,

Hoor haar gebed voor hen, als nu voor ons!

Doch voor mijn zuster en haar koningstelgen

Zij U, mijn God, ons eerlijk bloed genoeg,

Gij weet het, onrechtvaardig hier geplengd!

Ratcliff.

Maakt spoed, uw sterfuur is alreeds voleind.

Rivers.

Kom Grey, kom, Vaughan, hier elkaar omarmd,—

Vaartwel, hierboven zien we elkander weer!

Hastings.

Nu, eed’le pairs, wat ons hier samenriep,

Is ’t reeg’len van de kroning; in Gods naam,

Spreek, wanneer is die koninklijke dag?

Buckingham.

Is alles voor het hooge feest gereed?

Stanley.

Alleen ’t bepalen van den dag blijft over.

Ely.

Dan acht ik morgen wel een goede dag.

Buckingham.

Wie meldt ons, wat de Lord Protector wenscht?

Wie is van de’ eedlen hertog de vertrouwde?

Ely.

Dit zal waarschijnlijk uw genade zijn.

Buckingham.

Wij kennen van gelaat elkaar; —maar ’t hart,—

Hij kent het mijn’ niet beter dan ik ’t uwe,

En ik zoo min het zijne als gij het mijne.

Lord Hastings, gij en hij zijt zeer bevriend.

Hastings.

Ja, dank den vorst, ik ben zijn vriend, dit weet ik;

Doch wat zijn plan betreft omtrent de kroning,

Heb ik hem niet gepolst, noch heeft hijzelf

Mij meegedeeld, wat zijn believen is.

Maar wilt gij, eed’le lords, den dag bepalen,

Dan zal ik stemmen in des hertogs naam,

Wat hij mij, denk ik, wel ten goede houdt.

Ely.

Daar komt, te rechter tijd, de hertog zelf.

Gloster.

Mijn waarde lords en neven, goeden morgen!

Ik heb recht lang geslapen; doch ik hoop,[240]

Niets van belang bleef door mijn afzijn rusten,

Wat door mijn hierzijn voortgang hadd’ gehad.

Buckingham.

Waart ge op uw wachtwoord niet gekomen, prins,

Dan had lord Hastings uwe rol gesproken,

Uw stem doen hooren, wat de kroning aangaat.

Gloster.

Wie stout moog’ zijn, lord Hastings meer dan allen;

Zijn lordschap kent mij goed en heeft mij lief.

Mylord van Ely, ik heb laatst in Holbron

Aardbeien, prachtige, in uw tuin gezien,

Ik bid u, laat mij eens een proefje komen.

Ely.

Volgaarne, heer; ’t is mij een waar genoegen.

Gloster.

Mijn neef van Buckingham, een woord met u. 37

Catesby heeft Hastings over ’t plan gepolst,

En vindt dat stugge heerschap zoo vol vuur,

Dat hij zijn hoofd verliezen wil, eer ’t kind

Zijns meesters, zooals hij eerbiedig spreekt,

’t Bezit van Eng’lands troon verliezen zal.

Buckingham.

Ga even uit de zaal, heer; ik kom na.

Stanley.

Wij hebben ’t hooge feest nog niet bepaald.

Op morgen is wat al te spoedig, dunkt mij;

Want ik ben zelf nog zoo niet toegerust,

Als ik zou zijn, wanneer ’t verschoven werd.

Ely.

Waar is mylord, de hertog Gloster?

Ik zond om ’t aardbeiproefjen iemand heen.

Hastings.

De hertog ziet van morgen opgeruimd;

Een streelend denkbeeld zweeft hem voor den geest,

Als hij zoo vroolijk goeden morgen wenscht.

Ik acht, dat niemand in de christenheid

Zijn liefde en haat zoo slecht verbergt als hij;

Wat hij op ’t hart heeft, leest ge op zijn gelaat.

Stanley.

Wat leest gij van zijn hart dan op ’t gelaat

Door ’t een of ander teeken, dat hij toonde?

Hastings.

Wel, dat hij tegen niemand hier iets heeft;

Zijn trekken hadden anders ’t wis verraden.

Gloster.

Ik bid u allen, zegt, wat zij verdienen,

Die mij naar ’t leven staan door duivelsplannen

Van vloek’bre hekserij, en reeds mijn lijf

Door helsche tooverkunst aan ’t kwijnen brachten?

Hastings.

Mijn vuur’ge liefde tot u dringt mij, heer,

Dat ik vóór allen in deez’ eed’len kring,

Wie schuldig zijn, veroordeel; wie ze ook zijn,

Den dood, heer, zeg ik, hebben zij verdiend.

Gloster.

Ziet dan met eigen oogen ’t schendig stuk.

Aanschouw, hoe ik behekst ben; ziet, mijn arm

Is als een loot, die wegkwijnt, ingeschrompeld;

’t Is ’t werk van Edwards vrouw, die booze heks,

Verbonden met die veile snol, vrouw Shore;

Die merkten door haar hekserij mij zoo.

Hastings.

Als zij door zulk een doen, mijn eed’le vorst,—

Gloster.

„Als!” gij beschermer van die vloekb’re snol,

Spreekt gij van „Als?”—Gij zijt een aartsverrader;—

Het hoofd hem af!—ja, bij Sint Paul, ik zweer,

Ik roer geen spijs aan, vóór ik dit aanschouw.—

Lovel en Ratcliff, zorg, dat dit geschiede;—

En wie mij liefheeft, sta nu op en volg’ mij.

Hastings.

Wee, wee, om Eng’land! geenszins, neen, om mij! 82

Want ik, verdwaasde, had dit kunnen keeren.

Wat Stanley droomde van des evers stoot,

Heb ik bespot en ’k heb de vlucht versmaad.

Driemalen is vandaag mijn paard gestruikeld,

En ’t ging aan ’t steig’ren bij het zien des Towers,

Als schuwde ’t, mij te dragen naar het slachthuis.

Nu is de priester, dien ik sprak, mij noodig;

En nu berouwt mij, dat ik dien heraut,

Te triumfeerend, zeide, dat mijn haters

In Pomfret heden bloedig sterven moesten,

En ik mij veilig voelde in gunst en eer.

O Margaretha, Margaretha! zwaar

Treft thans uw vloek des armen Hastings’ hoofd.

Ratcliff.

Kom aan, maak voort; de hertog wil aan tafel,

Biecht dus wat kort, hij wacht reeds op uw hoofd.

Hastings.

O vluchtig gunstbetoon van stervelingen,

Meer dan de gunst van God door ons bejaagd!

Wie hoop bouwt op den adem van uw glimlach,

Leeft als een dronken zeeman op een ra,

Dien ied’re schomm’ling neer te sling’ren dreigt

In de opgesperde kaken van het diep.

Lovel.

Kom, kom, maak voort; geen jamm’ren helpt u hier.

Hastings.

O Richard, man des bloeds!—Rampzalig Eng’land!

De jammervolste tijden spel ik u,

Die deze gruwelwereld ooit aanschouwde.

Komt, mij naar ’t blok, en hem mijn hoofd gebracht;

Wie spot, zie toe! hij volgt mij, eer hij ’t wacht.

Gloster.

Komaan, neef, kunt gij sidd’ren en verbleeken,

Uw adem smoren midden in een woord,

En dan op nieuw gaan spreken, weer verstommen,

Als waart gij schier waanzinnig, dol van schrik?

Buckingham.

Gerust! den besten speler boots ik na,

Zie om bij ’t spreken, gluur naar elken kant,

Ik beef en staar, wanneer een stroohalm trilt,

En teeken diepen argwaan; holle blikken

Staan mij ten dienst en ook gedwongen lachjes,

En beide steeds gereed en op hun post,

Om aan mijn listen luister bij te zetten.

Maar Catesby is gegaan, niet waar?

Gloster.

Maar Catesby is gegaan, niet waar? Ja zeker;

En, zie, ook weer terug, en met den mayor.

Buckingham.

Lord-Mayor,—

Gloster.

Gij daar, let op de slotbrug! 15

Buckingham.

Gij daar, let op de slotbrug! 15 Hoor, een trom!

Gloster.

Snel, Catesby, naar den muur, zie uit!

Buckingham.

Lord-Mayor, de reden, dat wij zonden,—

Gloster.

Zie om, verweer u, hoor, de vijand komt!

Buckingham.

God, en onze onschuld, zie het en verweer’ ons!

Gloster.

Geen onraad! vrienden zijn ’t: Ratcliff en Lovel.

Lovel.

Hier is het hoofd des snooden aartsverraders,

Van Hastings, vol gevaar, en nooit verdacht.

Gloster.

Zoo lief was mij de man, dat ik moet weenen.

Ik hield hem voor ’t eenvoudigst goedig schepsel,

Dat adem had op aarde als christenmensch;

’k Had hem tot boek gekozen, waar mijn ziel

’t Geheimste, dat zij dacht, in nederschreef;

Zoo glad vernis van deugd gaf hij zijn ondeugd,

Dat, zijn bekende zonde niet gerekend,—

Zijn omgang, meen ik, met de vrouw van Shore,—

Hij ied’re smet van de’ argwaan bleef ontgaan.

Buckingham.

En toch, hij was de gluip’rigste verrader,

Die ooit geleefd heeft.

(Tot den Lord-Mayor.) Spreek, hadt gij ’t kunnen denken of gelooven,—

Als wij niet door bijzond’re redding leefden

En ’t u getuigden,—dat die aartsverrader

Beraamd had, heden in de raadzaal mij

En onzen goeden hertog te vermoorden?

Mayor.

Wat, deed hij dit?

Gloster.

Wel, denkt gij, dat wij Turken zijn of heid’nen,

En, tegen alle rechtsvorm in, zoo ijlings

De doodstraf aan dien schurk voltrokken hadden,

Zoo niet de hachlijkheid van ’t oogenblik

En Eng’lands vrede en onze veiligheid

Ons had genoopt zoo snel te werk te gaan?

Mayor.

Nu, heil zij u! hij heeft zijn dood verdiend;

En beiden deedt gij wel, mylords, verraders

Van dergelijke plannen af te schrikken.

Buckingham.

Ik had niets beters meer van hem verwacht,

Sinds hij zich eens verslingerde op vrouw Shore.

Gloster.

Doch ’t was ons plan niet, dat hij sterven zou,

Eer gij, mylord, getuige er van kondt zijn,

Wat dezer vrienden welgemeende spoed,

Iets vuur’ger dan wij wenschten, heeft verhinderd.

Ik had gewild, heer, dat gij dien verrader

Hadt hooren spreken en van schrik en angst

Het plan en doel van zijn verraad belijden,

Opdat gij hiervan aan de burgerij 59

Verslag kondt doen, die nu wellicht om hem

Ons zal miskennen en zijn dood betreuren.

Mayor.

Maar, beste heer, uw woord volstaat geheel,

Als had ik hem gezien en hooren spreken,

En twijfelt niet, ik deel, doorluchte prinsen,

Den trouwen burgers mee, hoe gij hierin

Geheel naar de’ eisch van ’t recht gehandeld hebt.

Gloster.

Juist hierom wenschten wij uw lordschap hier,

Om elk verwijt te ontgaan der booze wereld.

Buckingham.

Doch kwaamt ge ook voor ons doel hier iets te laat,

Getuig toch, wat gij hoort, dat wij bedoelden.

En nu, Lord-Mayor, mijn waarde heer, vaarwel!

Gloster.

Ga, volg, volg op den voet, neef Buckingham.

Naar Guildhall gaat de mayor in alle haast;

Toon daar, zooveel de tijd u gunstig schijnt,

De onechtheid aan van Edwards kroost; vertel hun,

Hoe Edward eens een burger hangen liet,

Die had gezegd, dat zijn zoon erfgenaam

Der kroon zou zijn; hij had zijn huis bedoeld,

Dat naar het gevelteeken zoo genoemd werd.

Dan, schilder hun zijn boozen, wulpschen lust,

Zijn dierlijk jagen naar gestâge wiss’ling,

Dienstmaagden, dochters, vrouwen hun belagend,

Wààr ook zijn vlammend oog, zijn roofziek hart,

In toomloos blaken zich een prooi verkoos.

Ja, tref desnoods in zoo ver ook mijzelf:

Zeg hun, dat, toen mijn moeder van dien woest’ling,

Van Edward, groot ging, de doorluchte York,

Mijn hooge vader, oorlog voerde in Frankrijk,

En door nauwkeur’ge tijdsbereek’ning vond,

Dat dit kind niet een spruit van hem kon zijn,

Wat ook door al zijn trekken zich verried,

Die geenszins naar mijn eed’len vader zweemden.

Doch roer dit met verschooning aan, van verre,

Omdat, zooals gij weet, mijn moeder leeft.

Buckingham.

Ducht niets, mylord, ik zal voor reed’naar spelen,

Als ware ’t gulden loon, waar ik voor pleit,

Voor mij bestemd. En nu, mylord, vaarwel.

Gloster.

En breng hen, zoo gij slaagt, naar Baynard’s slot; 98

Daar treft gij mij in goed, eerwaard gezelschap:

Bisschoppen, wijs, geleerd, en vrome vaders.

Buckingham.

Ik ga; en tegen drie, misschien vier uur,

Verneemt gij ’t nieuws, dat Guildhall u verschaft.

Gloster.

Ga, Lovel, spoed u ras naar doctor Shaw,—

En gij (Tot Catesby.) naar broeder Penker;—beiden wensch ik

In Baynard’s slot te spreken, binnen ’t uur.

In de eerste plaats geef ik nu heim’lijk last,

’t Gebroed van Clarence uit het oog te voeren,

En streng bevel, dat niemand, wie ook, ooit

Wordt toegelaten tot de beide prinsen.

Kanselarijschrijver.

Hier heb ik de aanklacht van den goeden Hastings,

In ’t net geschreven met een staande hand,

Dat elk ze heden in Sint Paul kan lezen.

En zie, hoe alles fraai te zamen hangt:

Elf uren kostte mij het overschrijven,

Want Catesby zond het stuk mij gist’renavond;

Het stellen duurde wis geen kort’ren tijd;

En toch, vijf uur geleden leefde Hastings,

Nog onbeschuldigd, onverhoord, vrank, vrij.

Een schoone wereld thans!—Wie is zoo stomp,

Dat hij ’t bedrog, zoo tastbaar, niet doorziet,

En wie zoo stout te zeggen, wat hij ziet?[243]

Boos is de wereld; alles gaat te grond,

Sluit vrees bij zulk een boosheid elk den mond.

Hertogin.

Wie zie ik daar? Plantagenet, mijn kleinkind,

En door moei Gloster bij de hand geleid!

Zoo waar ik leef, recht hart’lijk gaat zij daar

De jonge prinsen in den Tower bezoeken.—

Welkom, mijn dochter!

Anna.

Welkom, mijn dochter! God verleene u beiden

Een morgen, die geluk en vreugde u breng’!

Koningin Elizabeth.

U, goede zuster, ook! Waar gaat gij heen?

Anna.

Niet verder dan den Tower; en, naar ik gis,

Heeft uwe bedevaart hetzelfde doel:

Den lieven prinsen daar een groet te brengen.

Koningin Elizabeth.

Dank, lieve zuster; allen gaan wij saam. 11

En juist van pas komt daar de commandant.—

Heer commandant, met uw verlof, ik bid u,

Hoe maakt de prins het en mijn kleine York?

Brakenbury.

Zeer goed, vorstin; maar, wil het mij vergeven.

Ik mag niet toestaan, dat gij hen bezoekt;

De koning heeft uitdrukk’lijk dit verboden.

Koningin Elizabeth.

De koning! wie?

Brakenbury.

Ik meen den Lord Protector.

Koningin Elizabeth.

Behoede God hem voor dien koningstitel!

Plaatst hij zich tusschen hunne liefde en mij?

Ik ben hun moeder; wie verspert hen mij?

Hertogin.

Ik ben huns vaders moeder; ’k wil hen zien.

Anna.

En ik hun moei, in liefde hun een moeder;

Laat mij dus binnen; ’k neem uw schuld op mij;

Ik schors u,—en ’t gevaar voor mijne reek’ning.

Brakenbury.

Neen, eed’le vrouw, ik neem geen schorsing aan;

Ik deed een eed er voor; vergeef mij dus.

Stanley.

Waar’ dit uur reeds verstreken, eed’le vrouwen,

Dan groette ik uw genâ van York als moeder

En leidsvrouw van twee schoone koninginnen.—

(Tot Anna.) Kom, eed’le vrouwe, haast u naar Westminster;

U wacht de kroon als Richards koningin. 33

Koningin Elizabeth.

O, snijd mijn keurslijf los;

Mijn hart, beklemd, wil ruimte voor zijn kloppen,

Of ik bezwijm bij zulk een moordend nieuws!

Anna.

O booze tijding! O onwelkom nieuws!

Dorset.

O kalmte!—moeder, spreek, hoe gaat het u?

Koningin Elizabeth.

O Dorset, spreek niet tot mij, spoed u heen;

Dood en verderf vervolgt u op de hiel;

Uw moeders naam is kind’ren tot een voorspook.

Wilt gij den dood ontgaan, vlucht over zee,

En ga tot Richmond, uit den greep der hel.

Ga, haast u, haast u, uit dit slachthuis voort,

Of gij vermeêrt het aantal hier der dooden,

En ’k sterf geboeid door Margaretha’s vloek:

„Geen moeder, vrouw, noch Eng’lands koningin!”

Stanley.

Vol wijze zorg is deze uw raad, vorstin.—

(Tot Dorset.) Gebruik het vluchtig voordeel van elk uur;

Ik schrijf aan mijnen zoon om uwentwil,

Zoodat hij onderweg u tegenkomt:

Laat u niet vangen door onzinnig toeven.

Hertogin.

O onheilzaaiend stormweer van ellende!—

O mijn gevloekte schoot, gij bed des doods;

Der wereld hebt ge een basilisk gebroed,

Wiens onontwijkbare oogstraal moordend is!

Stanley.

Kom nu, vorstin; men zond vol haast mij uit.

Anna.

En ik zal gaan, het hart vol tegenzin.—

O, gave God mij, dat de koningswrong

Van goud, die mij het hoofd omspannen moet,

Roodgloeiend ijzer ware en ’t brein mij zengde!

De zalf zij dood’lijk gif, opdat ik sterv’,

Eer iemand roepe: „Leev’ de koningin!”

Koningin Elizabeth.

Ga, arme ziel; uw glans benijd ik niet;

Wensch niet, tot troost voor mij, uzelve leed.

Anna.

Waarom? geen leed?—Toen hij, mijn gade thans,

Op mij, die ’t lijk van Hendrik volgde, toetrad,

Toen ’t bloed nauw van zijn handen was gewischt,

Het bloed diens engels, van mijn and’ren gade,

En van den heil’ge, dien ik weenend volgde,—

O, toen ik op ’t gelaat van Richard staarde,

Was dit mijn wensch: „Wees gij vervloekt, die mij,

Zoo jong, tot zulk een oude weduw maakt!

En zoo gij huwt, omware leed uw bed, 74

En zij uw vrouw,—is één ooit zoo verdwaasd,

Rampzaal’ger door uw leven, dan gij mij

Gemaakt hebt door den dood mijns dierb’ren gaden!”

En zie, eer ik den vloek herhalen kon,

In korter tijd nog, werd mijn vrouwehart

Plompweg gevangen door zijn honigwoorden,

Werd zelf het doelwit van mijn eigen vloek,

Die sinds mijn oogen alle rust ontroofde;

Want nooit, geen enkel uur, werd in zijn bed

De gulden dauw des zoeten slaaps mijn deel,

Of ik werd wakker door zijn bange droomen.

Daarbij, hij haat mij om mijn vader Warwick

En zal wis dra van mij ontslagen zijn.

Koningin Elizabeth.

Vaarwel, arm hart, uw klagen treft mij diep.

Anna.

Niet dieper, dan mijn ziel uw leed betreurt.

Dorset.

Vaarwel gij, die met smart uw glans begroet!

Anna.

Vaar, arme, wel, die afscheid er van neemt!

Hertogin

(tot Dorset.) Ga gij naar Richmond, goed geluk geleide u!—

(Tot Anna.) Ga gij naar Richard, eng’lengoedheid hoede u!

(Tot Koningin Elizabeth.) Ga naar uw vrijplaats, goede troost vervulle u!

Ik naar mijn graf, waar ik in vrede ruste;

’k Heb tachtig jaren leed en zorg gekend;

Elk uur van lust bracht weken van ellend!

Koningin Elizabeth.

Toef nog, zie met mij om en groet den Tower.—

Heb deernis, oud gebouw, met die twee kind’ren,

Die boosheid in uwe muren heeft geprangd!

Gij, ruwe wieg voor zulke lieve knapen![248]

Rotsharde voedster, somb’re speelgenoot

Voor teed’re prinsen, zorg voor mijne kleenen!

Zoo smeekt mijn dwaze smart tot uwe steenen.

Tyrrel.

Het bloedig stuk, de gruwel is gepleegd,

De zwartste daad van deerniswaarden moord,

Waar ooit dit land de schuld van op zich laadde.

Dighton en Forrest, die ik had gehuurd

Voor dit meedoogenlooze slachterswerk,—

Ofschoon aartsschurken, honden heet naar bloed,

Zij smolten weg in teederheid en meêlij,

Als kind’ren, bij ’t verhaal huns droeven doods.

„O, zoo,” sprak Dighton, „lag het lieve paar,”

„Zoo, zoo,” sprak Forrest, „beide’ elkaâr omstreng’lend

Met hunne schuldelooze albasten armen,

De lippen als vier rozen ééner plant,

Die in haar zomerpracht elkander kusten;

’t Gebedenboek lag bij hen, op hun peluw;

Wat,” zeide Forrest, „schier mijn ziel bekeerde,

Maar, o, de duivel!”—plots’ling zweeg de schurk,

En Dighton sprak toen verder:—„Wij versmoorden

Het liefste meesterwerk, dat ooit natuur

Sinds de’ eersten dag der schepping had gevormd.”

Voort ijlden beiden vol gewetenswroeging;

Zij konden niet meer spreken; ’k liet hen gaan,

Om zelf den moord’naar-koning ’t nieuws te melden.

Daar komt hij.—Alle heil, mijn heer en koning!

Koning Richard.

Vriend Tyrrel, maakt uw tijding mij gelukkig?

Tyrrel.

Wanneer ’t gedaan zijn van ’t gegeven werk

U, heer, gelukkig maakt, wees dan gelukkig;

Het is gedaan.

Koning Richard.

Gij zaagt toch zelf hen dood?

Tyrrel.

Ja, heer.

Koning Richard.

En ook begraven, beste Tyrrel?

Tyrrel.

De kapelaan des Towers heeft hen begraven,

En ’k weet, moet ik erkennen, zelf niet waar.

Koning Richard.

Kom tot mij, Tyrrel; spoedig, in de voornacht;

Dan moet gij mij vertellen, hoe zij stierven.

Bedenk ook, hoe ik u beloonen kan,

En wees weldra bezitter van uw wensch.

Vaarwel intusschen!

Tyrrel.

Vaarwel intusschen! Need’rig neem ik afscheid.

Koning Richard.

Den zoon van Clarence heb ik opgekooid;

Zijn dochter uitgetrouwd in lagen stand; 37

In Abrams schoot zijn Edwards zoons ter rust;

En Anna zeî der wereld goede nacht.

Nu, daar ik weet, dat de Bretagner, Richmond,

Mijn jonge nicht Elizabeth wil eig’nen,

En door dien echtknoop vlamoogt op de kroon,

Ga ik tot haar, als flink, begeerlijk vrijer.

Catesby.

Mijn vorst,—

Koning Richard.

Goed nieuws of slecht, dat gij zoo binnenstormt?

Catesby.

Slecht nieuws heer: Ely is gevlucht naar Richmond;

En Buckingham staat met de stoute knapen

Van Wales in ’t veld, en daag’lijks groeit zijn macht.

Koning Richard.

Ely bij Richmond wekt mij grooter zorg,

Dan Buckingham’s bijeengeraapte troep.

Kom! Dit heb ik geleerd, dat angstig wikken

De looden dienaar is van traag verzuim,

Verzuim slaktrage, macht’looze armoe brengt.

Daarom, wees gij mijn vleugel, vuur’ge spoed,

Wees mijn Mercuur, mijn bode, vol van gloed!—

Ga, monster volk; mijn schild zij kort beraad;

Staat oproer schrap, dan brenge kloekheid baat!

Koningin Margaretha.

Zoo, nu toch wordt de voorspoed overrijp,[251]

En valt ras in den rotten muil des doods.

Ik heb in deze streken sluw geloerd,

Het tanen mijner vijanden bespied.

Een gruw’lijk voorspel zie ik opgevoerd,

En wil naar Frankrijk, hopend, dat, wat volgt,

Niet minder bitter, zwart en tragisch blijk’!

Ter zijde, onzaal’ge Margareet; wie komt daar?

Koningin Elizabeth.

Mijn arme prinsen! ach mijn teed’re knapen!

O onontloken bloemen, geur’ge knoppen!

Indien, door eeuw’ge kluisters niet bekneld,

Uw lieve zielen door het luchtruim waren,

Zoo zweeft nu op uw luchtwiek om mij heen,

En hoort de weeklacht uwer moeder aan!

Koningin Margaretha

(ter zijde.) Omzweeft haar, zeggend: „Recht om recht”; dit bracht

Uw jongen daag’raad dood en eeuw’ge nacht.

Hertogin.

Zoo meen’ge ellende brak alreeds mijn stem,

Dat mijn van jammer moede tong verstomde;—

Edward Plantagenet, waartoe uw dood? 19

Koningin Margaretha

(ter zijde). Plantagenet boet voor Plantagenet,

Edward voor Edwards dood naar recht en wet.

Koningin Elizabeth.

Wijkt gij, o God, van zulke teed’re lamm’ren,

En werpt hen in de kaken van den wolf?

Riep zulk een moord ooit vrucht’loos tot uw troon?

Koningin Margaretha

(ter zijde). Toen Hendrik stierf en mijn geliefde zoon.

Hertogin.

Dood leven, blind gezicht, gij schim, die leeft,

Weeschouwspel, smaad der aard, aan ’t graf door ’t leven

Onthouden, kort begrip van lange smart,

Uw onrust ruste op Eng’lands trouwen grond,

Trouwloos gedrenkt, verzaad van schuldloos bloed!

Koningin Elizabeth.

O, wildet gij zoo ras me een graf verstrekken,

Als gij me een weemoedvollen zetel biedt,

’k Zou mijn gebeent’ hier bergen, niet doen rusten!

O, wie heeft grond tot treuren, buiten ons?

Koningin Margaretha

(te voorschijn tredend). Zoo ’t oudste leed het meest eerwaardig is,

Zoo gunt aan ’t mijne ’t recht van de’ ouderdom,

En aan mijn somb’re smart den eere zetel.

Als leed gezelschap duldt, zoo tel op nieuw

Uw weeën door ’t aanschouwen van de mijne:—

Ik had een Edward, tot hem Richard doodde;

Ik had een Hendrik, tot hem Richard doodde;

Gij hadt een Edward, tot hem Richard doodde;

Gij hadt een Richard, tot hem Richard doodde.

Hertogin.

Ik had een Richard ook, tot gij hem dooddet;

Ik had een Rutland ook; gij hielpt hem dooden.

Koningin Margaretha.

Gij hadt een Clarence ook, dien Richard doodde.

Aan de spelonk van uwen schoot ontwrong zich

Een helhond, die ons allen jaagt, ten doode;

Dien hond, die eer dan oogen tanden had

Tot lamm’renmoord en ’t lepp’ren van hun bloed,—

Dien boozen schender van Gods handenwerk,

Der wereld stouten aartstyran, die troont

In oogen, stuk gewreven, dof van ’t weenen,—

Dien slaakte uw schoot, om ons naar ’t graf te drijven.—

O, alvergelder, o rechtvaardig God,

Hoe dank ik u, dat dit bloeddorstig ondier

Op ’t lijflijk kroost nu van zijn moeder aast,

Aan and’rer weeklacht hare klachten paart!

Hertogin.

O Hendriks gade, juich niet in mijn wee;

Getuige ’t God, ik heb geweend om ’t uwe.

Koningin Margaretha.

Vergeef het mij: mij hongert steeds naar wraak,

En nu verzaad ik mij door ze aan te zien.

Uw Edward stierf, die mijnen Edward doodde;

Uw andere Edward stierf, voor mijnen Edward;

De kleine York is toegift, wijl die twee

Mijns dooden hooge waarde niet bereikten. 66

Uw Clarence stierf, die mijnen Edward doodde;

En zij, die dit dolzinnig werk aanschouwden,

De echtbreker Hastings, Rivers, Vaughan, Grey,

Zijn voor hun tijd versmoord in ’t donker graf.

Slechts Richard leeft, der helle zwarte speurhond,

Gespaard, opdat hij haar als maak’laar zielen[252]

Inkoop’ en toezend’, maar welras, welras,

Genaakt zijn eind, beklaag’lijk, onbeklaagd;

De aard gaapt, de hel vlamt op, de duiv’len brullen,

De heil’gen bidden: „Plots’ling vaar’ hij heen!”

Verscheur zijn levensbrief, o God! dit smeek ik,

Dat ik ’t beleve en zegg’: „De hond is dood!”

Koningin Elizabeth.

Gij hebt voorspeld, ja, eenmaal wenschte ik nog

U naast mij, om mij die gezwollen giftspin,

Die booze bultpad mee te helpen vloeken.

Koningin Margaretha.

Ik noemde u ijd’len glans van mijne grootheid,

Een vorstenbeeltnis, een armzaalge schim,

Een flauwe spieg’ling van wat ik eens was,

Het lokkend voorspel van een schrikvertooning,

Een, hoog verheven voor een diepen val,

Een moeder, met twee schoone zoons bedot,

Een droom van wat gij waart, een bonte vlag,

Om ’t doel te zijn van ieder dreigend schot,

Een glanzend schild, een ademtocht, een zeepbel,

Strookoningin, slechts om ’t tooneel te vullen.

Waar is uw gade thans? waar zijn uw broeders?

Waar uw twee zonen? waar thans uw geluk?

Wie smeekt en knielt en zegt: „Heil, koningin”?

Waar zijn uw vleiers, die gebogen pairs?

Waar is die dichte stoet, die u omgaf?

Houd dit u voor, en vraag: Wat ben ìk nu?

Voor fiere gade,—diepgebogen weduw;

Voor blijde moeder,—jamm’rend om dien naam;

Voor toegesmeekte,—zelve need’rig smeekend;

Voor koningin,—met ramp gekroonde schooister;

Voor een, vol hoon voor mij,—door mij gehoond;

Voor een, gevreesd van elk,—vol vrees voor één;

Voor algebiedend,—door niet één gehoorzaamd.

Zoo is de loop van ’t recht geheel gedraaid,

En laat u aan den tijd geheel ten prooi;

U bleef slechts de gedachte aan wat gij waart,

Die dubbel kwelt, wijl gìj zijt wàt gij zijt.

Mijn plaats naamt gij voor u;—en naamt gij niet

’t Gerechte deel voor u van mijnen rouw?

Half draagt uw trotsche nek alsnu mijn juk;

Doch hier wring ik het moede hoofd er uit

En laat zijn last in al zijn zwaarte op u.

Vaarwel, York’s gade, koningin der smart;

In Frankrijk laav’ dit Engelsch wee mijn hart!

Koningin Elizabeth.

O gij, in ’t vloeken meesteres, o toef,

En leer ook mij, mijn vijanden te vloeken! 117

Koningin Margaretha.

Ontzeg u ’s nachts den slaap, en vast bij dag;

Stel naast uw levend wee uw dood geluk;

Denk uwe kinderen schooner dan zij waren,

En die hen moordde, snooder dan hij is;

Vergroot uw smaad, dit zal uw haat vermeêren,

En ’t eeuwig wrokken zal u vloeken leeren.

Koningin Elizabeth.

Mijn taal is stomp; o, dat haar de uwe scherpe!

Koningin Margaretha.

Haar wette uw leed, tot ze als de mijne snerpe!

Hertogin.

Waarom moet jammer rijk in woorden zijn?

Koningin Elizabeth.

Wind-pleitbezorgers van het leed, hun klager,

Lucht-erven zijn ’t van arm gestorven vreugd,

Zucht-reed’naars zijn ’t van namelooze ellend!

Maar geef hun lucht; al kunnen ze ook de smart

Niet delgen, toch verlichten zij het hart.

Hertogin.

Is ’t zoo, dan geen bedwang; maar kom, ga mede

En smoren we in een storm van bitt’re woorden

Mijn vloekb’ren zoon, die uw twee kleinen smoorde!

’t Is zijn trompet; kom, geef uw woede lucht!

Koning Richard.

Wie treedt mij te gemoet en stremt mijn tocht?

Hertogin.

Zij, die voor goed uw loop had kunnen stremmen,

De slachtersdaden, schurk, die gij volbracht,

Door u te worgen in haar onheilsschoot.

Koningin Elizabeth.

Omhult gij ’t voorhoofd met een gouden kroon,

Waar, zoo recht recht was, ingebrand moest zijn

De moord der prinsen, wien die kroon behoorde,

En mijner zoons en broeders gruweldood?

Spreek! zeg mij, lage slaaf, waar zijn mijn kind’ren?

Hertogin.

Gij pad, gij pad, waar is uw broeder Clarence,

En Ned Plantagenet, zijn kleine zoon?

Koningin Elizabeth.

Waar is de wakk’re Rivers, Vaughan, Grey?

Hertogin.

Waar is de goede Hastings?

Koning Richard.

Trompetten, schalt, en trommen, slaat alarm!

De hemel hoore ’t niet, hoe die klappeien

Hier Gods gezalfde last’ren. Trommelt, zeg ik!—

Weest kalm, gij beiden, spreekt mij vleiend toe,

Of in het woeste krijgsrumoer versmoor ik

Aldus de kreten van uw woeste drift. 153

Hertogin.

Zijt gij mij zoon?

Koning Richard.

Ja, dank zij Gode en u en mijnen vader.

Hertogin.

Zoo hoor mijn ongeduld geduldig aan.

Koning Richard.

Ik heb dien trek van uw geaardheid, moeder,

Dat ik den toon van fel verwijt niet duld.

Hertogin.

O, laat mij spreken!

Koning Richard.

O, laat mij spreken! ’t Zij; ik hoor niet toe.

Hertogin.

’k Wil in mijn woorden zacht en vriend’lijk zijn.

Koning Richard.

En, lieve moeder, kort, want ik heb haast.

Hertogin.

Gij zooveel haast? ik heb op u gewacht,

Bij God, in mart’ling en in angst des doods.

Koning Richard.

En kwam ik niet in ’t eind om u te troosten?

Hertogin.

Neen, bij het heilig kruis, gij weet te wel,

Sinds gij op aard zijt, werd mij de aard een hel.

Zwaar, schier ondraaglijk was mij uw geboorte

Uw kindsheid was weerbarstig en vol luim;

Uw schooltijd wild en woest, verschrikkend, roekloos;

Uw jong’lingschap vermetel, stout en waagziek;

Uw rijper leeftijd trotsch, fijn, sluw, bloeddorstig,

Min woest, maar boozer, zacht bij fellen haat.

Kunt gij een enkel rustig uur mij noemen,

Waarin uw bijzijn mij verkwikking bracht?

Koning Richard.

Geen, dan misschien dat morgenuur, dat eens

U van mijn bijzijn afriep naar ’t ontbijt.

Is u het zien van mij zoo onverkwikk’lijk,

Dan trekke ik voort en geev’ geen ergernis.—

Gij, roert de trommen!

Hertogin.

Gij, roert de trommen! ’k Bid u, hoor mij spreken.

Koning Richard.

Te bitter spreekt gij.

Hertogin.

Te bitter spreekt gij. Hoor een enkel woord,

Want nimmer zal ik weder tot u spreken.

Koning Richard.

Nu!

Hertogin.

Of gij zult sterven door Gods raadsbesluit,

Eer ge als verwinnaar keert uit dezen krijg;

Of ik bezwijk van smart en hoogen leeftijd,

En nimmer zie ik uw gelaat terug.

Neem daarom mijnen zwaarsten vloek met u;

Hij drukke in de ure van ’t gevecht u meer

Dan heel de wapenrusting, die gij draagt!

Mijn beden strijden voor uw tegenstanders;

En Edwards kind’ren, hunne zieltjes, fluist’ren,

Uw vijand moed, vertrouwen in het hart,

En zeggen hem geluk en zege toe.

Bloed is uw lust, in ’t eind zij uw bloed uw straf;

Volgt smaad u thans, hij volge u ook in ’t graf.

Koningin Elizabeth.

Veel meerder grond, doch minder kracht tot vloeken

Viel mij ten deel; ’k zeg Amen op haar taal.

Koning Richard.

Toef, eed’le vrouw, ik heb met u te spreken. 198

Koningin Elizabeth.

Ik heb geen koningszoons ter slachting meer,

En mijne dochters, Richard, zullen bidden

Als nonnen, niet als koninginnen weenen;

En daarom kies haar leven niet tot wit.

Koning Richard.

Een dochter hebt ge, Elizabeth bij name,

Schoon, deugdrijk, waardig koningin te zijn.

Koningin Elizabeth.

En brengt haar dit den dood? O, laat haar leven;[254]

’k Wil zelf haar deugden, al haar schoon verderven,

Mijzelve, als Edwards bed ontrouw, belast’ren,

Den sluier der onteering op haar werpen;

’k Wil, zoo de moord haar leven slechts ontziet,

Verklaren: Edwards bloed is ’t hare niet.

Koning Richard.

Ontzie haar bloed; zij is een koningskind.

Koningin Elizabeth.

Dit wil ik looch’nen, red ik zoo haar leven.

Koning Richard.

Haar bloed is ’t, wat het best haar leven hoedt.

Koningin Elizabeth.

Die hoede was ’t, waarom haar broeders stierven.

Koning Richard.

Een booze ster beheerschte hun geboorte.

Koningin Elizabeth.

Hun leven, neen, beheerschten booze vrienden.

Koning Richard.

Niet af te wenden is de wil van ’t lot.

Koningin Elizabeth.

Zoo ’t lot berust bij wie van God zich wendden.

Een schooner dood waar’ mijn kind’ren lot,

Had God met schooner leven u gezegend.

Koning Richard.

’t Is, alsof ik uw schapen ’t leven nam.

Koningin Elizabeth.

Ja, herder, gij ontnaamt dien lamm’ren alles,

Geluk en kroon, verwanten, vrijheid, leven.

Wiens hand hun teed’re harten hebb’ gespietst,

Uw hoofd gaf in ’t geheim de richting aan.

Voorzeker, ’t moordend mes was bot en stomp,

Totdat het, op uw kiezelhart gewet,

In de ingewanden van mijn lamm’ren woelde.

Wierd door gewoonte wilde smart niet mak,

Ik zou mijn knaapjes voor uw oor niet noemen,

Dan met mijn nagels ank’rend in uw oogen,

En zoo, in zulk een baai van wissen dood,

Gelijk een boot, beroofd van zeil en want,

Mij op de rots verplett’rend van uw borst.

Koning Richard.

Zoo waarlijk, vrouwe, krone mij ’t geluk 235

Bij ’t bloedig wapenspel van dezen krijgstocht,

Als ik aan u en de uwen goed wil doen,

Meer dan ik u en de uwen leed deed lijden!

Koningin Elizabeth.

Wat goed, door ’s hemels aangezicht bedekt,

Is nog te ontdekken, dat mij goed kan doen?

Koning Richard.

Verhooging van uw kind’ren, eed’le vrouwe.

Koningin Elizabeth.

O, op ’t schavot, om ’t hoofd er te verliezen?

Koning Richard.

Neen, tot den hoogsten trap van rang en eer,

Het hooge heerschersmerk van aardsche grootheid.

Koningin Elizabeth.

Zoo meld het mij en vlei aldus mijn smart;

En zeg, wat rang, wat eer, wat waardigheid

Kunt gij aan een van mijne kind’ren schenken?

Koning Richard.

Al wat het mijne is, ja mijzelven, alles;

Dit zij mijn gave aan een van uwe kind’ren,

Zoo ge in de Lethe van uw toornend hart

De droevige overpeinzing wilt verdrinken

Van ’t leed, dat ik naar uwen waan u bracht.

Koningin Elizabeth.

Wees kort, opdat de ontvouwing van uw weldaad

Niet langer dure dan uw weldoen zelf.

Koning Richard.

Zoo weet: ik min tot stervens toe uw dochter.

Koningin Elizabeth.

Mijn dochters moeder denkt: tot stervens toe.

Koning Richard.

Wat denkt gij dan?

Koningin Elizabeth.

Dat gij tot stervens toe mijn dochter mint;

Zoo mindet gij tot stervens toe haar broeders,

En hiervoor dank ik u tot stervens toe.

Koning Richard.

Misduid mijn meening niet door uwe drift;

Ik meen: tot stervens toe min ik uw dochter,

En wil haar koningin doen zijn van Eng’land.

Koningin Elizabeth.

En wie dan, wilt gij, zal haar koning zijn?

Koning Richard.

Die haar tot koningin verheft, wie anders?

Koningin Elizabeth.

Wat, gij?

Koning Richard.

Ikzelf, en wat denkt gij er van?

Koningin Elizabeth.

En hoe wilt gij haar winnen?

Koning Richard.

Hiertoe vraag ik

Van u thans raad: gij kent het best haar aard.

Koningin Elizabeth.

En dus, gij wenscht mijn raad?

Koning Richard.

Van harte gaarne. 270

Koningin Elizabeth.

Zend haar door hem, die eens haar broeders doodde,

Twee jonge harten, bloedend; grif daarop

„Edward” en „York”: moog’lijk weent zij dan;

Schenk daarom haar,—zooals eens Margaretha

’t Aan uwen vader deed met Rutland’s bloed,—

Een doek, die—meld haar dit,—het purpersap

Uit harer lieve broeders wonden zoog,

En zeg, dat zij daarmee haar oogen wissche.

Zoo die verlokking nog haar hart niet wint,

Zend dan een lijst van al uw eed’le daden:

Meld, hoe gij van haar ooms, van Clarence, Rivers,

U hebt ontslagen, ja, om harentwil,

Anna, haar goede moei, van kant geholpen.

Koning Richard.

Nu spot gij, vrouwe; dit is niet de weg

Om haar te winnen.

Koningin Elizabeth.

Dit is de een’ge weg;

Tenzij ge een ander wezen aan kunt doen,

Een ander zijn dan Richard, die dit deed.

Koning Richard.

En zoo ik alles deed uit min tot haar?

Koningin Elizabeth.

Dan is haar eenig antwoord, u te haten,

Die liefde koopt met zulk een schat van bloed.

Koning Richard.

Zie, ’t eens gedane is niet meer te herdoen;

De mensch gaat somtijds overijld te werk,

Zoodat zijn doen in later uur hem rouwt;

Heb ik uw zoons het koningschap ontroofd,

Ik wil ten zoen het aan uw dochter geven.

Heb ik het kroost van uwen schoot gedood,

’k Wil, ter vermeerd’ring uws geslachts, mij kroost

Uit uw bloed bij uw dochter mij verwekken.

Grootmoeder heeten is schier even zoet

Als de betoov’ring van den moedernaam;

De kind’ren zijn slechts ééne trede lager,

Maar van uw eigen merg, uw eigen bloed;

Gelijk in zorg,—slechts in die weenacht niet,

Die zìj doorstaat, voor wie gij ’t zelfde leedt.

Uw kind’ren waren uwer jeugd een plaag,

De mijne worden uwer grijsheid troost.

Verloort gij ook een zoon, die koning was,

Thans wordt daarvoor uw dochter koningin.

Ik kan u niet hergeven wat ik wilde,

Aanvaard dus, wat mijn goedheid bieden kan.

Dorset, uw zoon, die met beangst gemoed

Misnoegde schreden zet op vreemden grond,

Wordt door dit schoon verbond welras naar huis,

Tot hoogen rang en groote gunst geroepen;

De koning, die uw lieflijk kind zijn „vrouw” noemt,

Noemt dan vertrouw’lijk uwen Dorset „broeder”;

Gijzelf wordt weder moeder van een koning,

En elke schâ der bange tijden wordt

Vergoed door dubb’le schatten van geluk.

O, wij beleven nog wel goede dagen! 320

De held’re droppen, die gij hebt geschreid,

Zij komen weer, vervormd tot blanke parels,

Den inzet u vergoedend door de rente

Van tienmaal dubbele aanwinst in geluk.

Ga dus, mijn moeder, ga tot uwe dochter;

Sterk door uw rijp’ren geest haar schucht’re jeugd;

Bereid haar ooren voor eens minnaars kout;

Stort in haar teeder hart den stouten gloed

Naar gulden oppermacht; spreek tot uw kind

Van ’t huwlijksheil in zoete, heimlijke uren;

En als mijn arm dien kleinen oproerling,

Dien dolkop Buckingham, getuchtigd heeft,

Dan kom ik, met het zegeloof bekranst,

En voer uw kind naar ’t bed eens overwinnaars’.

Haar bied ik dan mijn krijgsbuit; zij alleen

Zal overwinnares zijn, Cæsar’s Cæsar.

Koningin Elizabeth.

Hoe druk ik best mij uit? Haars vaders broeder

Wil haar gemaal zijn? Of is ’t beter: oom?

Of wel, de moordenaar van haar ooms en broeders?

Met welken titel doe ik voor u aanzoek,

Dien God, de wet, mijn eer en hare liefde

Aanlokk’lijk maken voor haar teed’re jeugd?

Koning Richard.

Wijs haar op Eng’lands vreê door dezen echt.

Koningin Elizabeth.

Een vreê, dien zij met eeuw’gen oorlog koopt.

Koning Richard.

Zeg haar, de koning, die kon eischen, smeekt.

Koningin Elizabeth.

Wat aller vorsten opperkoning wraakt.

Koning Richard.

Zeg, zij wordt groot en machtig, koningin.

Koningin Elizabeth.

En schreit dra om dien titel, als haar moeder.

Koning Richard.

Zeg, dat ik haar mijn eeuw’ge liefde wijd.

Koningin Elizabeth.

Zeg mij, hoe lang die eeuwigheid zal duren.

Koning Richard.

Zoolang haar lieflijk bloeiend leven duurt.

Koningin Elizabeth.

Maar hoe lang zal haar bloei en leven duren?

Koning Richard.

Zoolang natuur en hemel het geheugt.

Koningin Elizabeth.

Zoolang het Richard en de hel behaagt.

Koning Richard.

Zeg: ik, haar heer, ik word haar onderdaan.

Koningin Elizabeth.

Die heerschappij is de onderdane een gruwel.

Koning Richard.

Bepleit welsprekend mijne zaak bij haar.

Koningin Elizabeth.

’t Eenvoudigst woord wint best een goede zaak.

Koning Richard.

Spreek dan tot haar eenvoudig van mijn liefde. 359

Koningin Elizabeth.

Eenvoudig en niet goed klinkt al te ruw.

Koning Richard.

Uw reed’nen zijn niet grondig, zonder kalmte.

Koningin Elizabeth.

Kalm, grondig zijn mijn reed’nen, dood en diep;—

Ja; dood en diep, in ’t graf, mijn arme kind’ren.

Koning Richard.

Roer die snaar niet meer aan, dat is voorbij.

Koningin Elizabeth.

Ik roer die aan, tot hartesnaren springen.

Koning Richard.

Bij mijn Sint George, kouseband en kroon—

Koningin Elizabeth.

Ontwijd, onteerd, de derde vuig geroofd.

Koning Richard.

Zweer ik,—

Koningin Elizabeth.

Bij niets,—ja, want dit is geen eed.

Uw George, ontwijd, verloor zijn heilige eer,

Uw kouseband, bevlekt, zijn ridderdeugd,

Uw kroon, geroofd, haar koninklijken glans.

Wilt gij een eed doen, die geloof verwerft,

Zoo zweer bij iets, nog niet door u gekrenkt.

Koning Richard.

Dan, bij mijzelf,—

Koningin Elizabeth.

Geschandvlekt door uzelf;

Koning Richard.

Welnu, bij de aard,—

Koningin Elizabeth.

Welnu, bij de aard,— Vervuld van uwe gruw’len;

Koning Richard.

Mijns vaders dood,—

Koningin Elizabeth.

Mijns vaders dood,— Bezoedeld door uw leven;

Koning Richard.

Nu dan, bij God,—

Koningin Elizabeth.

Nu dan, bij God,— Gods krenking is de zwaarste.

Hadt gij geschuwd een eed bij hem te breken,

Die eendracht, die de vorst, uw broeder, stichtte,

Ware onverstoord, mijn broeder leefde nog.

Hadt gij geschuwd een eed bij hem te breken,

Het koningsgoud, dat thans uw hoofd omspant

Het sierde nu mijn kind de teed’re slapen;

En beide prinsen waren aad’mend hier,

Die nu, in ’t stof twee teed’re bedgenooten,

Der wormen buit door uwe trouwbreuk zijn.

Waar kunt gij nog bij zweren?

Koning Richard.

Waar kunt gij nog bij zweren? Bij de toekomst.

Koningin Elizabeth.

Die hebt gij in ’t verleden reeds gekrenkt.

In tranen moet ik zelf de toekomst wasschen,

Om dat voor u zoo diep gekrenkt verleden.

Hoe menig kind, wier ouders gij vermoorddet,

Leeft zonder tucht, en zal dit, oud, bejamm’ren!

Hoe menig ouder, die zijn kroost zag slachten,

Als dorre stam, en zal dit, oud, bejamm’ren!

Zweer bij de toekomst niet; zij is ontwijd

Door uw verleden, boos besteden tijd. 396

Koning Richard.

Zoo waar ’t mij rouwt en ik geluk begeer,

Zoo waarlijk slage ik in het hach’lijk spel

Des feilen krijgs!—Verderve ikzelf mijzelven!

Geen blijde stond gunn’ God mij of ’t geluk!

Onthoud mij, dag, uw licht, gij, nacht, uw rust!

Bestrijdt, gij heilgesternten, al mijn doen,

Indien ik niet, met echte trouw des harten,

Met vlekk’looze’ eerbied, heilige gedachten,

Naar uwe schoone vorstendochter ding!

Op haar berust heel mijn en uw geluk,—

En zonder haar volgt voor mijzelf en u,

Voor haar, dit land en meen’ge christenziel,

Dood, ondergang, verderf, vernietiging.

Het is niet af te wenden, enkel zoo;

Het wordt niet afgewend dan enkel zoo.

Dus, lieve moeder,—zoo moet ik u noemen,—

Wees zaakverzorgster mijner liefde. Stel

Haar voor, wat ik zijn wil, niet wat ik was,

Niet wat ik heb verdiend, maar zal verdienen;

Leg nadruk op den stand en eisch des tijds,

En wees bij groote plannen niet kleingeestig.

Koningin Elizabeth.

Hoe! mag de duivel mij aldus verzoeken?

Koning Richard.

Ja, zoo de duivel u verzoekt ten goede.

Koningin Elizabeth.

Mag ik mijzelf en wie ik ben vergeten?

Koning Richard.

Ja, zoo het denken aan uzelf u schaadt.

Koningin Elizabeth.

Maar toch,—gij bracht mijn kind’ren om.

Koning Richard.

In uwer dochter schoot begraaf ik hen;

Daar, in dat feniksnest, verwekken zij

Op nieuw zichzelf, tot nieuwen troost voor u.

Koningin Elizabeth.

Moet ik mijn dochter voor uw wensch gaan winnen?

Koning Richard.

En door dat doen weer blijde moeder zijn.

Koningin Elizabeth.

Ik ga;—zend spoedig mij een schrijven toe,

En ìk meld u, hoe zij er over denkt.

Koning Richard.

Breng haar mijn kus vol liefde, en nu vaarwel!

Toegeeflijk dwaashoofd! wank’le zwakke vrouw!

Wat nu? wat meldt gij?

Ratcliff.

Grootmachtig heer en vorst, een sterke vloot

Kruist op de westkust; naar het zeestrand vloeien,

Ja, vrienden, maar holhartig, onbetrouwbaar,

En wapenloos, tot afslaan niet besloten.

Er wordt vermoed, dat Richmond vlootvoogd is;

Zij dobb’ren daar en wachten slechts de hulp

Van Buckingham om voet aan wal te zetten.

Koning Richard.

Een wakk’re vriend ijl’ vlug tot hertog Norfolk;— 440

Gij Ratcliff,—ja, of Catesby; waar is Catesby?

Catesby.

Hier, beste Heer.

Koning Richard.

Vlieg naar den hertog, Catesby.

Catesby.

Terstond, mijn vorst, met allen denkb’ren spoed.

Koning Richard.

Ratcliff, kom hier; gij jaagt naar Salisbury;

Als gij daar aankomt,—(Tot Catesby.) Domme, trage vlegel,

Wat toeft gij hier en ijlt niet tot den hertog?

Catesby.

Doorluchtig heer, gelief mij eerst te melden,

Wat last ik van uw hoogheid brengen moet.

Koning Richard.

’t Is waar, mijn goede Catesby;—daad’lijk breng’ hij

De grootste macht te zamen, die hij kan,

En koom’ terstond tot mij naar Salisbury.

Catesby.

Ik ga.

Ratcliff.

En wat doe ik in Salisbury, mijn vorst?

Koning Richard.

Wel, wat zoudt gij er doen, voor ik er ben?

Ratcliff.

Ik moest, mijn vorst, er vóór u heen, met spoed.

Koning Richard.

’k Heb mij bedacht.—Gij, Stanley, spreek, wat meldt gij?

Stanley.

’t Is heer, zoo goed niet, dat gij ’t gaarne hoort,

Maar ook zoo slecht niet of het is te melden.

Koning Richard.

Zie eens, een raadsel! ’t is nòch goed nòch slecht?

Wat loopt gij zooveel mijlen om en rond,

En gaat niet recht naar ’t doel en meldt uw nieuws?

Nog eens, wat is er?

Stanley.

Nog eens, wat is er? Richmond is op zee.

Koning Richard.

Dat hij er zinke en hem de zee bedekke!

Die laffe vagebond, wat doet hij daar?

Stanley.

Ik weet het niet, mijn vorst, en kan slechts gissen.

Koning Richard.

Wat gist gij dan?

Stanley.

Gestijfd door Dorset, Buckingham en Ely,

Komt hij naar Eng’land en verlangt de kroon.

Koning Richard.

Is dan de troon ontruimd? het zwaard gebroken? 470

De koning dood? het koninkrijk verweesd?

Wie anders is York’s erfgenaam, dan ik?

Wie anders koning, dan York’s erfgenaam?

Spreek, zeg mij nu, waartoe is hij op zee?

Stanley.

Is ’t hierom niet, mijn vorst, dan weet ik ’t niet.

Koning Richard.

Is ’t hierom niet, dat hij uw koning worde,[258]

Dan weet gij niet, waartoe die schooier komt.

Uw plan is vlucht tot hem, is afval, vrees ik.

Stanley.

Neen, beste vorst; daarom; mistrouw mij niet.

Koning Richard.

Waar is uw volk dan, om hem af te slaan?

Waar zijn uw onderhoor’gen, uw vazallen?

Niet waar, zij zijn in ’t westen, op de kust,

En dekken daar de ontscheping der rebellen?

Stanley.

Neen, beste vorst, mijn vrienden staan in ’t noorden.

Koning Richard.

Uw vrienden, koud voor mij! wat doen ze in ’t noorden,

Terwijl hun vorst in ’t westen hen behoeft?

Stanley.

Zij werden niet ontboden, machtig koning.

Gelieft uw hoogheid oorlof mij te geven,

Dan monster ik mijn volk en kom tot u,

Zoodra en waar uw hoogheid het verlangt.

Koning Richard.

Ja, ja, weg wilt ge, en u bij Richmond voegen;

Maar ik vertrouw u niet.

Stanley.

Maar ik vertrouw u niet. Grootmachtig vorst,

Gij hebt geen grond om aan mijn trouw te twijf’len.

Nooit was ik valsch, en zal het nimmer zijn.

Koning Richard.

Ga dan en monster volk; maar laat uw zoon,

Uw George, hier; zorg, dat uw hart niet wanke,

Want anders staat zijn hoofd niet al te vast.

Stanley.

Behandel hem, zooals mijn trouw u blijkt.

Bode.

Genadig heer en vorst, in Devonshire

Staan, naar ik zeker van mijn vrienden hoor,

Sir Edward Courtney en de trotsche kerkvoogd,

Bisschop van Exeter, zijn oudste broeder,

Met vele bondgenooten, in het veld.

Tweede Bode.

In Kent, heer, staan de Guildfords in de waap’nen;

En dien rebellen stroomen uur op uur

Meer medehelpers toe; hun macht wordt sterk.

Derde Bode.

Het groote leger, heer, van Buckingham—

Koning Richard.

Van hier, gij uilen! niets dan doodsgekras?

Neem dit, tot gij mij beet’re tijding brengt.

Derde Bode.

De tijding, die ik aan uwe hoogheid meld,

Is, dat door watervloed en zware regens

Het heer van Buckingham verspreid, verstrooid is,

En dat hijzelf, alleen, een wijkplaats zocht,

Waarheen, weet niemand.

Koning Richard.

Waarheen, weet niemand. O, vergeef mijn drift;

Daar is mijn beurs tot heeling van uw slag.

Heeft niet een kloeke vriend een goede som

Voor ’t vangen des verraders uitgeloofd?

Derde Bode.

Die is onmidd’lijk uitgeloofd, mijn vorst.

Vierde Bode.

Sir Thomas Lovel en lord Dorset staan

Te velde in Yorkshire, zegt men, edel vorst;

Doch dezen goeden troost breng ik uw hoogheid:

De storm heeft de Bretagner vloot verstrooid;

In Dorsetshire liet Richmond door een boot

De lieden, die het strand bezetten, vragen,

Of zij hem helpen zouden, ja of neen.

Zij kwamen, was ’t bescheid, van Buckingham,

En tot zijn bijstand; doch, hen niet vertrouwend,

Heesch hij de zeilen, naar Bretagne steev’nend.

Koning Richard.

Op, voortgerukt! wij zijn geheel gereed;

Gelde ook de strijd geen buitenlandschen vijand,

Gefnuikt zij iedere opstand binnenslands.

Catesby.

Gevangen, heer, is hertog Buckingham;

Dit is de beste tijding. Dat graaf Richmond

Met groote macht te Milford is geland,

Klinkt minder goed, doch ’t melden is mij plicht.

Koning Richard.

Op dan, naar Salisbury! terwijl wij praten,

Waar’ de uitkomst van een koningsslag beslist.—

Een uwer zorg’ voor Buckingham’s vervoer

Naar Salisbury; gij and’ren trekt met mij.

Buckingham.

Ontzegt mij koning Richard een gesprek?

Sheriff.

Ja, beste heer; dus schik u in uw lot.

Buckingham.

Hastings, en Edwards kind’ren, Rivers, Grey,

Gij, heil’ge Hendrik, met uw schoonen Edward,

Vaughan, en allen, die als offers vielt

Van snoode, heim’lijke ongerechtigheid,

Zoo uw verstoorde, onvergenoegde zielen,

Hier blikken door de wolken van dit uur,

Zoo neemt thans wraak en spot om mijn verderf!—

’t Is heden Allerzielendag, niet waar?

Sheriff.

Ja, heer.

Buckingham.

Alzielendag is dan mijns lijfs gerichtsdag. 12

Dien dag wenschte ik in koning Edwards tijd

Mij op mijn hoofd, indien ik voor zijn kind’ren

Of zijner gade magen trouwloos bleek;

Die dag is ’t, dien ik inriep voor mijn val

Door diens mans ontrouw, dien ik ’t meest vertrouwde.

Deze Allerzielendag is ’t eind en perk

Der euveldaden voor mijn bange ziel.

De hooge Alziende, dien ik spelend tartte,

Brengt mij op ’t hoofd mijn huichelbede thuis,

En geeft in ernst, wat ik in scherts hem smeekte.

Zoo keert hij van der boozen zwaard de spits,

Dat die des meesters eigen borst doorboor’!

Zoo treft nu Margaretha’s vloek mijn hoofd:

„Rijt hij,” zoo sprak ze, „uw hart door wee vaneen,

„Herdenk dan: Margaretha was profetisch!”—

Komt, leidt mij naar het schandblok, mannen; ’t loon

Voor onrecht-doen zij onrecht, hoon voor hoon.

Richmond.

Gij wapenbroeders en getrouwe vrienden,[260]

Gedrukt, gekneusd door ’t juk der tyrannie,

Zoo verre zijn we tot in ’t hart des lands

Nu doorgedrongen zonder wederstand;

En hier zendt onze vader Stanley ons

Een troostrijk schrijven, dat den moed verhoogt.

De booze, bloedige en roofgierige ever,

Die uwe velden omwroet en uw wijngaards,

Uw bloed als spoeling slurpt en zich een trog

Van uw ontweide rompen uitholt, heeft

Zijn leger nu in ’t midden van dit eiland,

Niet verre, naar ons werd gemeld, van Leicester;

Van Tamworth is het slechts een dagmarsch af.

In Gods naam, op, vol moed, manhafte vrienden,

Opdat we als oogst een hechten vrede winnen

Door ’t bloed, in éénen scherpen strijd gewaagd!

Oxford.

Elk man is duizend man, daar ieder weet, 17

Dat hij dien schurk, die waadde in bloed, bestrijdt.

Herbert.

Geen twijfel, of zijn vrienden loopen over.

Blunt.

Hij heeft geen vrienden, dan die ’t zijn uit vrees

En hem in de’ ergsten nood verlaten zullen.

Richmond.

Ten onzen bate. Komt, vooruit, met God!

De hoop is snel; haar vlucht op zwaluwschachten

Geeft vorsten goden-, slaven vorstenkrachten.

Koning Richard.

Slaat hier mijn tenten op, in ’t veld van Bosworth.—

Mylord van Surrey, waarom blikt gij somber?

Surrey.

Mijn hart is tienmaal lichter dan mijn blik.

Koning Richard.

Mylord van Norfolk,—

Norfolk.

Mylord van Norfolk,— Hier, genadig vorst.

Koning Richard.

Norfolk, hier vallen slagen; ja, niet waar?

Norfolk.

Men geeft en men ontvangt die, beste vorst.

Koning Richard.

Mijn tent gezet! hier rust ik heden nacht;

Doch waar op morgen?—Nu, het is om ’t even.—

Wie heeft verkend, hoe sterk de muiters zijn?

Norfolk.

Zes-, zevenduizend is hun gansch getal. 10

Koning Richard.

Nu, onze monst’ring wijst het drievoud uit;

En ’s konings naam is ons een sterke toren,

Die hun van de and’re zij geheel ontbreekt.—

Vlug, slaat mijn tent op!—Komt nu, eed’le heeren,

Zien wij, hoe ’t veld ons voordeel brengen kan.—

Roept een’ge welervaren krijgers saam;

Een deeg’lijk plan beraamd en ras gehandeld,

Want morgen, heeren, wordt een heete dag.

Richmond.

De moede zon ging schuil met gouden gloed;

En naar het lichte spoor zijns vlammenwagens

Voorspelt hij morgen ons een schoonen dag.—

Draag gij, Sir William Brandon, mijn banier.—

Bezorg mij in mijn tent papier en inkt;

Ik wil het plan ontwerpen van den slag,

Elke’ overste zijn plaats en taak doen kennen,

En onze kleine macht naar eisch verdeelen.—

Mylord van Oxford,—gij, Sir William Brandon,—

En gij, Sir Walter Herbert, blijft bij mij.

De graaf van Pembroke leidt zijn eigen troep;

Breng, goede hopman Blunt, mijn groet hem over

En vraag den graaf, dat hij mij in mijn tent

Omstreeks het tweede morgenuur bezoek’.—

En, waarde hopman, doe nog dit voor mij:

Gij weet toch, waar lord Stanley is gelegerd?

Blunt.

Heb ik mij in zijn vanen niet vergist,—

En zeker weet ik, dat ik dit niet deed,—

Dan ligt zijn troep ten minste een halve mijl

Ten zuiden van de hoofdmacht van den koning.

Richmond.

Is ’t niet te veel gewaagd, mijn goede Blunt, 39

Spoor dan een middel op om hem te spreken;

En breng hem dezen brief van hoog belang.

Blunt.

Mijn woord en leven, heer, ik onderneem het.—

En nu, verleene u God een goede nacht!

Richmond.

Goed’ nacht, mijn goede Blunt. En, heeren, komt;

Thans eischt de zaak van morgen onze zorg;

Gaat in mijn tent; de dauw is kil en koud.

Koning Richard.

Hoe laat is ’t?

Catesby.

’t Is negen, heer, de tijd van ’t avondmaal.

Koning Richard.

Ik zal niets eten.—Geef papier en inkt.—

Spreek, past mijn stormhoed beter dan hij deed,

En is mijn rusting in mijn tent gebracht?

Catesby.

Ja, heer en vorst; en alles ligt gereed.

Koning Richard.

Mijn goede Norfolk, spoed u naar uw post;

Houd strenge wacht, en kies vertrouwde schildwachts.

Norfolk.

Ik ga, mijn vorst.

Koning Richard.

Wees met den leeuwrik wakker, beste Norfolk.

Norfolk.

Ik sta u borg, mijn vorst.

Koning Richard.

Catesby!

Catesby.

Mijn vorst!

Koning Richard.

Zend een heraut naar Stanley’s troep;

Hij zorge voor zonsopgang met zijn macht

Naar hier te komen, of zijn zoon, zijn George,

Zinkt in de diepe krocht der eeuw’ge nacht.—

Lang mij een roemer wijns.—Geef mij een tijdkaars.—

En zadel schimmel Surrey morgen vroeg.

Zorg, dat mijn lansen sterk en niet te zwaar zijn.—

Ratcliff!

Ratcliff.

Mijn vorst?

Koning Richard.

Hebt gij deze’ avond

Den wreev’len graaf Northumberland gezien?

Ratcliff.

Hij is met Thomas, graaf van Surrey, straks,

Omstreeks de scheem’ring ’t leger rondgegaan

Van troep tot troep, en sprak den krijgers moed in.

Koning Richard.

Zoo; dat is goed.—Geef mij een roemer wijns.—

Ik heb ditmaal den opgewekten geest,

Den blijden moed niet, dien ik placht te hebben.—

Goed, zet dat neer.—Er is papier en inkt?

Ratcliff.

Ja, beste vorst. 76

Koning Richard.

Zeg, dat mijn wacht goed wakker blijv’.—Verlaat mij.—

Ratcliff, kom tegen middernacht terug

En help mij bij mijn waap’ning.—Gaat nu, allen.—

Stanley.

Bekroon’ geluk en zegepraal uw helm!

Richmond.

Al ’t goede, dat de donk’re nacht kan schenken,

Vall’, eed’le voedstervader, u ten deel!

Zeg mij, hoe gaat het onze lieve moeder?

Stanley.

Ik zegen u, bij volmacht, van uw moeder,

Die dag en nacht voor Richmond’s welzijn bidt.

Doch dit volsta.—Het uur van stilte wijkt;

In strepen breekt het duister reeds in ’t oosten.

Om kort te zijn, zooals de tijd gebiedt,

Schaar morgen vroeg uw legermacht ten strijde;

En zij uw lot beslist door ’t bloedig zwaard

En fellen krijg, hoe dood’lijk die ook blikke.

Zoo veel ik kan,—ik kan niet wat ik wenschte,—

Tracht ik den tijd zijn gunsten af te stelen,

En u in ’t hach’lijk worst’len bij te staan.

Doch al te vurig ijv’ren is me ontzegd;

Bij ’t zien toch wierd uw jonge broeder George,

En voor zijns vaders oog, ter dood gebracht.

Vaarwel. Mijn haast en deze bange tijd

Verbieden ons de plechtige betuiging

Van onze liefde en ’t zoet gedachtenwiss’len,

Dat lang gescheiden vrienden welkom waar’;

Schenk’ God dra tijd voor zulk een liefdesuiting!

Nog eens, vaarwel! Wees dapper, heb geluk!

Richmond.

Leidt, waarde lords, hem naar zijn schare op weg.

Ik tracht, verhit van hoofd, een wijl te sluim’ren,

Opdat geen looden slaap mij morgen drukk’,[262]

Als ik op zegewieken stijgen moest.

Nog eens, mijn waarde heeren, goede nacht.

O gij, wiens veldheer ik mij acht te zijn,

Blik met genadig oog op mijne krijgers!

Leg in hun hand de knotsen uwer wraak,

Dat ze onzes vijands rechtloos drieste helmen

Met zwaren val ter aard, te pletter slaan!

Maak ons tot dienaars uwer tuchtiging,

Opdat wij U in Uwe zege prijzen!

Aan u beveel ik overwaakt mijn ziel,

Eer ik de luiken mijner oogen sluit;

Hetzij ik slape of waak’, behoed mij steeds!

Geest

(tot koning Richard). Zwaar wil ik morgen op uw ziele drukken! 118

Denk hoe gij mij in ’s levens bloei doorstaakt

Te Tewksbury. Gij, wanhoop dies, en sterf!

(Tot Richmond.) Houd moed, o Richmond, der geslachte vorsten

Gekrenkte zielen strijden aan uw zij;

De spruit van koning Hendrik, Richmond, troost u!

Geest

(tot koning Richard). Toen ik nog sterflijk was, doorpriemdet gij

’t Gezalfde lichaam mij met tal van wonden;

Denk aan den Tower en mij; wanhoop en sterf!

Hendrik de Zesde roept: wanhoop en sterf!

(Tot Richmond.) Gij vroom en deugdrijk held, wees gij verwinnaar!

Hendrik, die eenmaal u de kroon voorspelde,

Vertroost u in uw sluim’ring: leef en bloei!

Geest

(tot koning Richard). Zwaar wil ik morgen op uw ziele drukken!

Ik, eenmaal doodgebaad in ’t walglijk wijnvat,

Ik, arme Clarence, offer van uw arglist!

Denk morgen in ’t gewoel des strijds aan mij;

Ontvalle u ’t stompe zwaard! Wanhoop en sterf!

(Tot Richmond.) Afstamm’ling, gij, van ’t huis van Lancaster,

York’s kroost, dat zwaar gekrenkt werd, bidt voor u;

Schutseng’len strijden met u! Leef en bloei!

Geest van Rivers

(tot koning Richard).

Zwaar wil ik morgen op uw ziele drukken!

Ik, Rivers, Pomfret’s buit. Wanhoop en sterf!

Geest van Grey

(tot koning Richard). Gij, denk aan Grey, en wanhoop schokk’ uw ziel!

Geest van Vaughan

(tot koning Richard).

Gij, denk aan Vaughan, en door schuldige angst

Ontvall’ de speer uw hand! Wanhoop en sterf!

Alle drie

(tot Richmond). Ontwaak, en denk: de schuld in Richards borst

Verlamt zijn kracht. Ontwaak en zegepraal!

Geest

(tot koning Richard). Gij man van bloed en schuld, ontwaak in schuld,